Web 5.0: Duygusal Web Nedir?
İçindekiler
Twitter’ın eski CEO’su ve Block’un şu anki CEO’su Jack Dorsey, şirketinin sosyal ağlarla ilgili yeni projesinin duyurusunu “Muhtemelen internete en önemli katkımız olacak” sözleriyle vurguladı.
Web 5.0, adını hiç duymayacak olanlar da dahil olmak üzere tüm İnternet kullanıcıları için oyunu değiştirme potansiyeline sahip yenilikçi ve etkili bir teoridir. Şimdi bu fikri irdeleyerek gerçekten iyi olup olmadığına bakalım.
Web 5.0 tanımı
Web 5.0, Block’un bir bölümü olan TBD tarafından geliştirilen Bitcoin-blok zincirini temel alan açık kaynaklı merkezi olmayan bir platform konseptidir. Aslına bakarsak, Web 5.0, Web 3’ün aksine, internet gelişiminin bir aşaması değil, sadece bir projedir. Buradaki 5 rakamı, Web 2.0 ve Web 3.0 kavramlarının toplamı anlamına gelmektedir, yani: Web 2.0 + Web 3.0= Web 5.0.
Jack, merkezi olmayan bir internet anlamının artık hafife alındığına inanıyor. Dorseyʼin Web 5.0ʼının amacı, kullanıcılara kişisel verileri ve dijital kimlikleri üzerinde tam kontrol sağlayan bir platform yaratmaktır. Geliştiricilere göre Web 5.0’ın teoride ne gibi şekiller alabileceğine bir göz atalım.
Peki ya Web 5.0 örnekleri?
Dorseyʼin Web 5.0 kavramı, kişisel kimlik için taşınabilirlik ya da TBDʼnin deyimiyle Merkezi Olmayan Kimlik (Decentralized Identity — DID) etrafında şekilleniyor. Merkezi Olmayan Tanımlayıcılar, çeşitli hizmetlerde yetkilendirme için gerekli olacaktır. Ayrıca belirtilmesi gereken diğer önemli bir husus da Doğrulanabilir Kimlik Bilgileri (Verifiable Credentials — VC), taleplerin kriptografik olarak doğrulanmasına yönelik veri formatlarıdır.
TBD, kimlik sahipliğinin merkezi olmayan bir hale getirilmesinin, dijital kimliklerimizi tutan veya başka bir deyişle izinsiz aktarılmayacak bilgileri içeren normal cüzdanlar gibi kullanıcı konforunu ilerletmeyi amaçlayan bir geliştirme olduğunu söylüyor. Örneğin Apple, test sürümü olarak ABD’nin bazı bölgelerinde mobil ehliyetler aracılığıyla dijital kimlik uygulamasını başlattı. Bu bölgelerdeki insanlar artık ehliyetlerini Apple Cüzdanlarında tutarak ihtiyaç duyulabilecek her yerde ibraz edebilir hale gelebilecekler. Kullanıcı için de tamamen güvenli.
Web 5.0’ı açıklayan sunumdaki müzik aşığı Bob, önerilen veri kontrolü teorisini şaşırtıcı bir şekilde gösteriyor: “…tedarikçilerin kilitlediği veri tabanlarından çıkmanın bir yolu var. Bob bu verileri merkezi olmayan web düğümünde tutabilir. Bu şekilde Bob, herhangi bir müzik uygulamasına ayarlarına ve tercihlerine erişim izni vererek kişiselleştirilmiş müzik deneyimini istediği her yere taşıyabilir. Bu nedenle Web5, kullanıcılara verilerine sahip olma imkânı verecektir.”
TBD’nin Web 5.0 teorisi, eleştirmenlerin de fark ettiği gibi, bu kadar pembe sonuçlar doğurmayabilir. Örneğin, acımasız tekeller kimlik cüzdanlarını ele geçirebilir ve kullanıcıları özellikleri için ödeme yapmaya zorlayabilir. Ancak, her parlak fikrin elbette zayıf bir yanı olabilir.
Web 4.0 ve Web 5.0 yolda
Çok sevdiğimiz internet bir zamanlar çeşitli eğlence, gelişim ve sosyalleşme fırsatları için çok da uygun bir yer değildi. Aksine, çok sayıda eleştiriye ve güvensizlik ile karşılaşıyordu. Ancak ilerleme durdurulamaz, dolayısıyla bugün Web’e dair yepyeni bir konsepti tartışıyoruz. İnternetin gelişim aşamalarını ve geldiği noktayı ele alalım.
Web 1.0: Sadece okunabilen Web
Web 1.0 günlerinde, yavaş İnternet bağlantı türleri baskındı, bunun getirdiği birçok sınırlama bu durumu getirdi. Örneğin, Web 1.0 döneminde videolar nadiren görülürdü. Bunun yerine, kullanıcıların iletişim kurmak için kullanabilecekleri yalnızca forum ve sohbet alanları vardı. Ancak o dönemde internet hızı nedeniyle okuyuculara yönelik özellikler ön plandaydı.
Web 2.0: Sosyal Web
İnternete yüksek hızda erişim sayesinde, çoklu medya bilgisi (video, müzik, grafik) Web 2.0 döneminde popüler hale gelebildi. Dolayısıyla, bu zaman dilimi yeni web hizmetlerinin ortaya çıkması, web programlamanın gelişmesi, sitelerin tasarımının ve kullanılabilirliğinin artması ve kullanıcının anonim olma yeteneğinin azalması ile kendisini göstermiştir. Web 2.0 kavramının en iyi örneği Facebook’tur.
Web 3.0: Anlamsal Web
Web 3.0’ın tanımlayıcı özellikleri, verilerin artık tekil sunucularda depolanmayıp, kullanıcılar, yapay zeka ve makine öğrenimi, açıklık, hareket özgürlüğü ve her yerde bulunma arasında dağıtılacağı için merkezsizleşme olmasıdır. Ve tabii ki, mantıksal bağlantılar kurmaya yardımcı olan anlamsal web.
Web 4.0: NöroWeb
Günümüzde Web 4.0, hareket halinde olma ve bir kişi ile Siri veya Alexa gibi bir robot arasındaki sesli etkileşim ile kendini göstermektedir. Ancak, ön tahminlere göre bu Web sürümünün potansiyeli ancak 2040 civarında tam olarak ortaya çıkacaktır. NeuroWeb, bir insan ile bir makine arasındaki simbiyotik bir ağdır. Bizim açımızdan bu sürüm, Beyin-bilgisayar arayüzünün (Brain Computer Interface — BCI) olanaklarını açıyor, metaverse, yapay zeka ve nesnelerin interneti kavramını tamamen ortaya koyuyor.
Web 5.0: Duygusal Web
Peki, Web 5.0 aslında nedir? Jack Dorsey’in ekip projesinin bağlamı dışında, Web 5.0 tanımı bir duygu okuyucusu gibi gelebilir. Bunun duygu algılama teknolojileri kullanılarak gerçekleştirileceği ve android asistanların bizler için yaygınlaşacağı varsayılmaktadır. Herhangi bir Web sürümü, bir gün gerçeğe dönüşen veya dönüşecek olan çeşitli yenilikçi fikirlerle dolu bütün bir nesildir.
Web 5.0 kripto
Block’un sahibi, Web’in bugünkü versiyonunun (3.0) tek noktadan hata veren bir sistem olduğunu doğru bir şekilde belirtiyor. Solana (SOL) ve Ethereum (ETH) örneklerini de ekleyerek, Bitcoin merkezli modelin bizi modası geçmiş kavramlarla ilgili olan Web 3.0’dan uzaklaştıracak türden fırsatlar yaratmaya yardımcı olacağı sonucuna vardı. Buna karşılık, Bitcoin temelli fikir, yatırımcılara ve bireylere verilerinin sahipliğini vererek finansal sistemi tersine çevirmeyi önermekte.
Yeni bir gerçeklik gibi hissettiriyor
İnternetin adem-i merkeziyetçiliği ve genel olarak gelişimi hakkındaki bu konuşmalar inanılmaz derecede ilham verici. İnsanlığı bekleyen inanılmaz fırsatları dört gözle bekliyoruz. Ancak beklentileriniz sizi yanıltmasın çünkü Web 4.0 gibi Web 5.0 da bugün hala insan bilincini heyecanlandıran fütüristik teorilerden ibaret.
Bu arada, merkezi olmayan İnternet ve Web 5.0 kavramı hakkında ne düşünüyorsunuz? Telegram kanalımızda yenilikçi düşüncelerinizi paylaşın.
