Kripto Ticaretinde Kaldıraç Nedir?

Kripto para, farklı yaş ve becerilere sahip insanların ilgisini çekmektedir. Bugün, piyasada yeni çalışmaya başlayan birçok kişi bulunmaktadır ve “kaldıraç” gibi bir kavramları anlamak mühimdir. Bu makalede, kripto para ticaretinde kaldıraç konusuna bir göz atacak, kripto para ticaretinde nasıl kaldıraç kullanılacağını ve bu aracın taşıdığı risk ve avantajların neler olduğu üzerinde duracağız.

Kriptoda Kaldıraç Nedir?

Kaldıraç, yatırımcıların ödünç alınan fonlarla işlem yapmalarını sağlayan bir araçtır ve böylece daha fazla sermaye ile pozisyon yönetimi yapmalarına olanak tanır. Bu, hem potansiyel kârları hem de potansiyel zararları artırır.

Kripto Kaldıracı Nasıl Çalışır?

Ödünç alınan fonlar kullanılarak işlem yapılabilmesi için öncelikle işlem bakiyesine para yüklenmesi gerekmektedir. Burada ilk sermaye teminat veya rehin olarak adlandırılır.

Kaldıraç bir oran olarak belirtilir, örneğin 1:2 (2x), 1:5 (5x) ve hatta 1:10 (10x). Bu, yatırımcının pozisyonunun kaç kat arttığını gösterir. Örneğin, 5x kaldıraç kullanarak, başlangıç yatırımınızın beş katı büyüklüğünde bir pozisyon kontrol edebilirsiniz. Yani, hesabında 100 dolar olan bir yatırımcı, 5x kaldıraçla 500 dolarlık bir pozisyon açabilir.

Yatırımcının zararlarının hesabındaki miktarla sınırlı olduğunu belirtmek önemlidir. Bu, yatırımcının hesabında olan miktarın üzerinde bir kayıp yaşayamayacağı anlamına gelir.

Uzun ve Kısa Pozisyonlarda Kripto Kaldıracı Ticareti

Kaldıraç kullanarak kripto para ticareti, hem yükselen hem de düşen fiyat hareketlerinden kâr elde etme fırsatı sunar. Kaldıraçlı ticarette bu iki pozisyonun adı Uzun ve Kısa (Long ve Short) olarak belirtilir.

Long (Uzun) — Long pozisyon seçerek bir yatırımcı, düşük fiyattan bir varlık satın alır ve daha yüksek bir fiyata satar. Böylece, kâr kripto para fiyatındaki farka bağlı olur.

Short (Kısa) — bir yatırımcının token (jeton) veya coin fiyatındaki düşüşten kâr ettiği bir pozisyondur. Short pozisyon şu şekilde işler: Short pozisyon açmak için kullanıcı, bir borsadan varlık ödünç alır ve piyasa fiyatından satar. Fiyat düştüğünde, varlıkları daha düşük bir fiyattan satın almayı ve borsaya iade ederek farktan kâr etmeyi umarlar.

Kripto para ticaretinde kaldıraç kullanımına bir örnek verelim. Örneğin, 100 USDT’niz var ve BTC üzerinde 10x kaldıraçla Long pozisyon açmak istiyorsunuz. Bu durumda depozito (marj) 100 USDT olur ve ticaret için maksimum miktar 1000 USDT olur. BTC’nin fiyatındaki %15’lik bir artış, 150 USDT kâr (ücretler hariç) ile sonuçlanır ki bu, kaldıraçsız ticarette elde edilen 15 USDT kârından çok daha yüksektir.

Bir başka örneğe bakalım — BTC üzerinde Short açmak istiyorsunuz. Aynı 100 USDT’niz var ve pozisyonunuz için kaldıraç 10x. Ardından, borsadan 1000 USDT değerinde BTC ödünç alırsınız (100 USDT * 10) ve piyasa fiyatından satarsınız. Tahmin doğru çıkar ve Bitcoin fiyatı %15 düşer. BTC’yi daha düşük bir fiyata geri satın alır ve borsaya geri ödersiniz. Sonuç olarak, ücretler hariç 150 USDT kârla kalırsınız.

Marj Çağrısı ve Likidasyon

Kaldıraçlı kripto para ticareti, ödünç alınan fonların yönetilmesini içerir. Ancak, tüccarın marj ticaretindeki zararları ne olursa olsun, teminat miktarını asla aşmayacaktır. Bunu garanti altına almak için, kripto borsası bir likidasyon sistemi işletir.

Likidasyon, tüccarın kâr etmeyen pozisyonunun zorunlu kapatılmasıdır. Buna genellikle bir marj çağrısı öncülük eder — tüccara, öz kaynaklarını desteklemek için teminat bakiyesine ek fon yatırma ihtiyacı hakkında yapılan bir bildirimdir. Genellikle tüccarlar, anlık bir bildirim veya e-posta şeklinde marj çağrısı alırlar.

WhiteBIT’te likidasyonun nasıl işlediğini daha iyi anlamak için iki göstergeyi bilmek gerekir: Marj Oranı ve Bakım Marj Oranı. Marj Oranı, teminat bakiyesindeki öz sermayenin ödünç alınan fon miktarına oranıdır. Bakım Marj Oranı, likidasyonu önlemek için teminat bakiyesinde bulunması gereken minimum öz sermaye oranıdır. WhiteBIT‘te, her kaldıraç değeri için, 1x’ten 10x’e kadar Bakım Marj Oranı %2.5’tir.

Örneğin:

Bir tüccarın kendi fonu 100 USDT’dir ve 10x kaldıraç kullanmaktadır. Yani, kullanılabilir sermayesi 1000 USDT’dir (1000 * 10).

Marj Oranı değeri, öz sermayenin ödünç alınan fon miktarına oranı olduğu için, oranı yüzde olarak ifade etmek için (100/1000) * 100 = %10 gerekir. Bu, 100 USDT’nin 1000 USDT’nin %10’u olduğu anlamına gelir.

10x için Bakım Marj Oranı %2.5’tir, bu da oran %10’dan %2.5’e düştüğünde — pozisyonun likit olacağı anlamına gelir.

1000 USDT’nin %10’u = (10/100) * 1000 USDT = 100 USDT

1000 USDT’nin %2.5’u = (2.5/100) * 1000 USDT = 0.025 * 1000 USDT = 25 USDT.

Bu örnekte, bu pozisyondaki zararlar 75 USDT’yi aştığında likidasyon gerçekleşecektir.

Kaldıraç Ticaretinin Avantajları Nelerdir?

Kaldıraç kullanımı, tüccar için hedging ve Short pozisyonları gibi yeni araçlar sunar, ancak diğer yandan yatırımcı, pozisyonlarının likidasyonunu önlemek için teminat bakiyesini sürekli gözlemlemek zorundadır. Bu risklere ve faydalara daha yakından bakalım.

Yüksek Getiri

Pozisyonlarının hacmini artırmak için ödünç fon çekerek bir tüccar, daha büyük bir kâr elde edebilir. Ancak, kârları artıran aynı prensibin zararları da artırdığı unutulmamalıdır. Bu nedenle, kaldıraç kullanımı, dikkatle kontrol edilmesi gereken riskler içerir.

Çeşitlendirme Fırsatı

Kaldıraçlı ticaret, yatırım portföyünüzü çeşitlendirme konusunda benzersiz bir fırsat sunar. Geleneksel yatırım stratejileri genellikle büyük miktarda bir sermaye gerektirir. Buna karşın, kaldıraçlı ticaret, büyük bir başlangıç yatırımı gerektirmeden riskinizi farklı varlıklar ve piyasalar arasında yaymanıza olanak tanır.

Esneklik

Kaldıraç, tüccarların ticaret stratejilerini sürekli değişen kripto para piyasasına uyarlamalarına ve farklı risk ve kâr potansiyeli seviyeleri arasında seçim yapmalarına olanak tanır. Tüccarlar, riskli işlemler yapabilir ve büyük kârlar elde edebilir veya 2x kaldıraç ile daha muhafazakar bir yatırım seçeneği tercih edebilirler.

Hedge Olanağı

Hedging, olası kayıpları dengelemek için bir pozisyon açarak riski kontrol etme aracıdır. Örneğin, çok miktarda Ethereum’unuz var ve değerinin düşebileceğinden endişe ediyorsunuz. Sonuç olarak, varlığın değer kaybı, başka bir pozisyondan elde edilen kazançlarla telafi edilebilir.

Short Satışı

Kripto para ticaretinde kaldıraçlı Short, yatırımcılara iki ana avantaj sağlar. İlk olarak, piyasa düşüşlerinden kazanç sağlama fırsatı sunar: Gerçekte sahip olmadığınız bir kripto para birimini satar ve satış fiyatı ile alım fiyatı arasındaki farktan kazanç sağlayarak, fiyatlar düştüğünde kâr elde etmenizi sağlar. Ayrıca, bir Short pozisyonu, yatırımcılara uzun pozisyonlarını veya spot yatırımlarını hedge etme imkânı tanır.

Kaldıraç Ticaretinin Riskleri Nelerdir?

Daha Yüksek Kayıplar

Kaldıraç, kârları artırsa da zararlar da onunla birlikte artar. Küçük bir olumsuz fiyat hareketi bile önemli zararlara yol açabilir. Risk yönetimi stratejisi, analize dayalı ticaret kararları almak, Stop-Loss emirleri belirlemek ve pozisyon büyüklüklerini sınırlamak, kaldıraçla ticaret yaparken riskleri en aza indirgemeye yardımcı olur.

Yeni Tüccarların Zorluk Yaşaması

Yeni başlayan bir tüccar, pozisyonunun likidasyonu sırasında tüm parasını kaybedebilir. Bu nedenle, ticarete dalmadan önce bu aracı ve ilgili kavramları kapsamlı bir şekilde inceleyerek deneyim kazanmak için kripto para kaldıraç ticaretinde kaldıracın nasıl çalıştığını anlamak hayati öneme sahiptir. Likidasyonu önlemek için, Marj Oranı (öz sermayenin ödünç alınan fonlara oranı) ve Bakım Marj Oranı (Teminat bakiyesinde bulunması gereken minimum öz sermaye oranı) gibi özellikleri bilmek önemlidir.

Duygusal ve Psikolojik Zorluklar

Potansiyel karları kaçırma korkusu (FOMO) ve sermaye kaybetme korkusu sıklıkla düşüncesiz hareketlere ve duygusal ticaret kararlarına yol açar.

Açgözlülük ve aşırı güven de tehlike yaratır. Daha fazla kazanma potansiyeli, tüccarların mantıksız derecede riskli işlemler açmalarına neden olabilir. Kripto para birimlerinde kaldıraç, kapsamlı bir analiz yapıldıktan ve risk yönetimi araçları uygulandıktan sonra kullanılmalıdır. Bu şekilde, tüccar işlemlerinin faydalarını en üst düzeye çıkarabilecek ve riskleri kontrol altında tutabilecektir.

Yüksek Volatilite

Kripto para piyasasının ayrılmaz bir parçası olan volatilite, Stop-Loss emirleri ve diğer risk yönetimi stratejilerini kullanmayan tüccarların, varlığın fiyatındaki ani dalgalanmalar nedeniyle pozisyonlarını likit etmelerine neden olabilir. Kripto paralar sıklıkla öngörülemez olduğundan, hızlı fiyat değişikliklerine hazırlıklı olmanız ve risk yönetimi stratejinize bağlı kalmak önemlidir.

Marj Çağrıları ve Likidasyon

Kaldıraçlı ticaret, ticaret pozisyonlarını güvence altına almak için kullanılan fonlar olan marj kavramını tanıtır. Böylece, zararlar pozisyondaki öz sermayenin minimum yüzdesine (Bakım Marj Oranı) yaklaşmaya başladığında, borsadan bir Marj Çağrısı alabilirsiniz.

Pozisyondaki öz sermaye miktarı daha da düşerse, bu likidasyona yol açabilir — daha fazla zararı önlemek ve diğer tüccarlar ile borsaya olan finansal yükümlülüklerin yerine getirilmesini sağlamak için pozisyonun otomatik olarak kapatılması.

Daha Yüksek Komisyon

Kaldıraçla kripto para nasıl kârlı bir şekilde alınır? Kaldıraçlı ticaret genellikle fonlama ücretleri ve işlem komisyonları şeklinde artan ticaret maliyetleri ile birlikte gelir. Komisyonlar ve ücretler kârları azalttığından, bu maliyetleri ticaret stratejinize dâhil etmek önemlidir.

WhiteBIT kripto para borsasının komisyonları, sadece günlük %0.0585 kaldıraç ücreti ve %0.1 işlem komisyonu olarak mevcuttur.

Sınırlı Kontrol

Kripto kaldıracı ticareti sıklıkla genişletilmiş pozisyonlar ve yatırım kontrolü arasında bir denge kurmayı gerektirir. Kaldıraç kullanarak, tüccar pozisyonun likide edileceği önceden belirlenmiş seviyelere bağlanır. Ani fiyat hareketleri, pozisyonun zorunlu olarak kapatılmasına neden olabilir. Ayrıca, spot ticaretle karşılaştırıldığında, kaldıraç günlük komisyonları içerir. Spot ticarette, pozisyonları süresiz olarak tutabilir ve sınırsız zarar karşılayabilirsiniz. Ancak kaldıraçlı ticarette, bir pozisyonu çok uzun süre tutarsanız, ücretler pozisyonun ana miktarını tüketebilir.

Mevzuat ve Hukuki Bakış Açıları

Her bölge veya ülke, kaldıraçlı kripto para ticareti için düzenlemelere sahiptir. Bunlar, izin verilen kaldıraç oranlarındaki farklılıklar, platform kayıt gereksinimleri ve kârların vergilendirilmesi gibi konuları kapsar. Bu yasal yönleri görmezden gelmek veya yanlış anlamak, cezalar veya davalara dâhil olmak gibi ciddi sonuçlara yol açabilir.

Kaldıraç Ticaretinde Risk Nasıl Yönetilir?

• Stop-Loss Emirleri Kurmak

Bu tür bir emir, belirli bir fiyat seviyesine ulaşıldığında, varlığı piyasa fiyatından satmak için teklif verir. Bu şekilde, tüccar, pozisyonu daha küçük zararlarla kapatarak önemli kayıplardan ve sonraki likidasyondan kaçınabilir.

Genellikle, Stop-Loss (SL) emri, Long pozisyonlar için mevcut piyasa fiyatının altına ve Short pozisyonlar için mevcut piyasa fiyatının üstüne ayarlanır. Piyasa fiyatı belirlenen SL seviyesine ulaştığında, emir tetiklenir ve varlık güncel piyasa fiyatından satılır.

• Pozisyon Boyutu Ayarlamak

Bir tüccarın risk yönetimi stratejisi, açtığı pozisyonların büyüklüğünü içermelidir. Sermayenizin %100’ünü tek bir işleme ayırmak, mantıksız bir risktir. Tüccarlar, kâr maksimizasyonu ve portföylerini koruma arasında bir denge kurmalıdır. Böylece, kaldıraç kullanılırken bile, pozisyon büyüklüğü dikkatlice hesaplanarak gereksiz risklerden kaçınılabilir. Elbette her tüccar pozisyon büyüklüğünü kendisi belirler. Ancak, genel kabul görmüş olan %1 kuralını unutmamak önemlidir: tüccarın sermayesinin %1’ini aşmayan büyüklükte pozisyonlar açılmalıdır.

• Risk/Ödül Oranı

Risk/Ödül Oranı – Risk/Reward Ratio (RR), belirli bir ticarette potansiyel kârlar ile olası zararları karşılaştırmanıza olanak tanıyan bir orandır. Basitçe söylemek gerekirse, bu oran bir ticaretin kârlı olup olmadığını anlamaya yardımcı olur. Risk seviyesi genellikle Stop-Loss emirleri yerleştirilerek kontrol edilir.

Diyelim ki bir varlığı 100 dolarda satın almak ve 150 dolarda kârı kilitlemek istiyorsunuz, ancak aynı zamanda riske de dikkat ederek Stop-Loss’unuzu 75 dolarda ayarlıyorsunuz. Bu senaryoda, RR oranınız 1:2 olur, bu da potansiyel kârın potansiyel zararın iki katı olduğu anlamına gelir.

Genellikle tüccarlar, kârın potansiyel zararı üç kat aştığı anlamına gelen 1:3 RR’ye sahip işlemler açma eğilimindedir. Kâr hedeflerinin ve potansiyel zararların, tüccarın Take-Profit ve Stop-Loss emirleri yerleştirdiği basit fiyat seviyeleri olmadığına dikkat etmek önemlidir. Bunu yapmadan önce, tüccarın kapsamlı bir analiz yapması ve tahminlerini analizler ile doğrulaması gerekir.

• Çeşitlendirme

Çeşitlendirme, tüm sermayeyi tek bir işlemde yoğunlaştırmak yerine yatırımları farklı varlıklar arasında yayma işlemidir. Bu, tek bir olumsuz piyasa hareketinden kaynaklanabilecek felaket kayıpların riskini azaltır. Çeşitlendirilmiş bir portföy, bir ticaretteki kayıpları başka birindeki kazançlarla dengeleme imkânı sunar, bu da istikrar sağlar ve riski azaltır.

• Hedge Etmek

Hedging, tüccarın ana pozisyonunun tersi yönünde bir pozisyon açmayı içeren bir stratejidir. Bu teknik, bir yatırımcının analizi, mevcut ticaretiyle uyumsuz olan bir varlık fiyat hareketini öngördüğünde potansiyel kayıpları hafifletmek için kullanılır. Böyle durumlarda, tüccar, kârları kilitlemek ve dolayısıyla orijinal pozisyondan kaynaklanabilecek potansiyel kayıpları dengelemek için umut verici piyasa hareketlerinden yararlanarak ek bir pozisyon açabilir.

• Risk Yönetim Planı

Bu plan, riskleri azaltmak ve yatırımları korumak için çeşitli taktikler içermelidir ki bu da kayıpları azaltmaya yardımcı olur. Pozisyon büyüklüğü, günlük işlem sayısı, hedef kâr seviyeleri, ticaret başına maksimum kayıplar, pozisyonların ortalama alınması için koşullar ve daha fazlası gibi ticaretin tüm yönlerini düzenlemelidir.

Doğru pozisyon büyüklüğü yönetimi, tek bir ticaretin tüm sermayeyi tehlikeye atmasını önleyecektir. Basit bir ifadeyle, bu ticaret yönleri, büyük kazanç peşinde kaotik ticareti sistematik bir çaba hâline getirir.

• Çapraz Marj veya İzole Marj

Çapraz marj kullanmak, açık pozisyonları desteklemek için hesabınızdaki tüm parayı kullanmayı ifade eder. Buna karşılık, izole marj, her pozisyon için yalnızca belirli bir miktar paranın ticareti desteklemek üzere ayrılmasını anlamına gelir.

WhiteBIT’te yalnızca çapraz marj hesabı, pozisyonları teminat altına almak için kullanılabilir. Bu, tüm marj varlıklarını içeren tek bir hesaptır. Çapraz marj kullanarak ticaret yaparken, bir ticaretten elde edilen kâr, diğer ticaretlerden kayıpları dengeleyebilir. Ancak, bir ticaretten kayıp, tüm açık pozisyonların otomatik likidasyonuna yol açabilir.

Kripto Piyasasında Bulunabilecek Farklı Kaldıraç Ticareti Türleri

Marj Ticareti

Bu, tüccarların borsalardan fon ödünç almalarına ve pozisyonlarının büyüklüğünü artırmalarına olanak tanır, bu da hem potansiyel kârları hem de zararları artırır. Marj ticareti, hem long hem de short pozisyonlar için mümkündür. Tüccarlar, pozisyonların likidasyon riski bulunduğu için marj üzerinden ticaret yaparken dikkatli olmalıdır.

Vadeli İşlem Ticareti

Kripto para vadeli işlem ticareti, belirli bir fiyat ve tarihte gelecekte bir kripto para birimi satın almak veya satmak için bir anlaşma yapmayı içerir. Vadeli işlem ticareti, tüccarların yükselen veya düşen piyasalardan kâr elde etmelerine olanak tanıdığı için faydalıdır.

Ayrıca süresiz vadeli işlem sözleşmeleri de bulunmaktadır. Bu işlemlerin zaman sınırlaması yoktur, ancak tüccarlar her 8 saatte bir piyasa durumuna bağlı olarak bir fonlama ücreti öder veya alırlar.

Sürekli swaplar, opsiyon ticareti ve diğer türevler de kaldıraçlı ticaret için mevcuttur, ancak bunlar da kapsamlı araştırma ve risk yönetimi gerektirir.

Kripto Kaldıraç Ticaretine Örnek

Bitcoin kaldıraç ticareti nasıl yapılır hızlıca açıklayalım:

1. İlk olarak, bir borsa seçmelisiniz. Örneğin, bankanızdan hesabınıza kolayca fon aktarabileceğiniz WhiteBIT’i seçebilirsiniz. Borsada bir hesap oluşturun ve kimliğinizi doğrulayın (KYC). Ardından, bakiyenizi yenileyin ve fonları Teminat bakiyesine aktarın.
2. Menünün üst kısmında “Al-Sat” seçeneğini, ardından “Marj”ı ve ilgilendiğiniz çifti seçin.
3. WhiteBIT’te, tüccarlar 1x’den 10x’e kadar kaldıraç ile marj piyasasında pozisyon açabilir. Örneğin, sermayeniz 1000 dolar ve 10x kaldıraç kullanmaya karar veriyorsunuz, bu da size 10 000 dolarlık bir pozisyon açma imkânı sağlar.
4. Örneğin, 10 000 dolar değerinde BTC satın almaya karar verdiniz. Eğer varlığın fiyatı %15 artarsa, BTC’yi satabilirsiniz ve kârınız 1500 dolar olur.

Kaldıraç Ticaretinin Kripto Piyasasına Etkisi

• Volatilite

Kaldıraç sayesinde, yatırımcılar pozisyon büyüklüklerini artırabilir ve bu, mevcut piyasa trendlerini güçlendirir. Örneğin, panik ve fiyatların düşüş dönemlerinde, yatırımcılar topluca marj pozisyonlarını kapatabilir ve bu da fiyat düşüşünü sürdürebilir. Tersine, boğa piyasası zamanlarında, kaldıraç pozisyonları artırma ve daha büyük alımlar yapma fırsatı sağlayarak fiyatların yükselmesine katkıda bulunur. Yatırımcıların, mevcut piyasa ortamını ve kaldıraçla ilişkili riskleri göz önünde bulundurarak kararlarında dikkatli ve ihtiyatlı olmaları gerekmektedir.

• Likidite

Likidite, bir kripto paranın başka bir varlık veya ulusal para birimi ile ne kadar hızlı ve kolay bir şekilde değiştirilebileceğini ifade eder. Kaldıraçlı kripto para ticareti, ticaret aktivitesini artırır ki bu da genel piyasa likiditesini iyileştirir.

• Piyasa Manipülasyonu

Kripto para piyasasında kaldıraç kullanımının piyasa dinamikleri üzerinde önemli bir etkisi vardır. Kaldıraç, artan ticaret hacmine olanak tanır, bu da büyük sermayeye sahip piyasa katılımcılarının etkisini artırır. Bu durum, manipülatörlerin kısa vadeli fiyat dalgalanmalarını kullanarak piyasa dinamiklerini yapay olarak değiştirdiği, istikrarsızlık yarattığı ve daha az deneyimli yatırımcıları etkilediği durumlar yaratır.

• Artırılmış İşlem Hacmi

Kripto para kullanımında kaldıraç ile borçlanarak pozisyon büyüklüklerini artıran tüccarlar, ticaret hacimlerini önemli ölçüde artırabilirler. Bu, artan likidite, daha büyük fiyat hareketleri ve piyasaya olan ilginin artması gibi sonuçlara yol açabilir.

WhiteBIT’te Kripto Kaldıracı Nedir?

WhiteBIT, 10x’e kadar esnek kaldıraç sunarak marj ticareti için çeşitli fırsatlar sunar. Ayrıca, borsa her kaldıraç oranında günlük %0.0585’e kadar düşen komisyonlar sunar. Ayrıca, WBT yerel coin sahipleri yapıcı ticaret ücretlerinde %100’e varan indirimlerden yararlanabilir.

Ek olarak:

• WhiteBIT’te kullanıcılar, Teminat bakiyesindeki diğer varlıkları da kullanabilirler. Bu, tüm pozisyonları güvence altına almak için geniş bir varlık yelpazesinin kaldıraçla kullanılmasını sağlar. Ancak, marj ağırlığının dikkate alınması gerekir;
• Kaldıraç ücreti, sipariş en az kısmen gerçekleştirildiğinde sadece tahsil edilir, bu da gereksiz maliyetleri azaltmaya yardımcı olur;
• Spot ticaretin aksine, kaldıraçlı bir pozisyon açarken, Biri Diğerini İptal Eder (OCO) emri oluşturma seçeneği vardır.