Çeşitlendirme Stratejisi Nedir?

Kripto paralar zamanla yatırım portföylerinin önemli bir parçası hâline gelmiştir. Peki, sermayenin tek bir coinin ya da tek bir projenin kaderine bağlı kalmaması nasıl sağlanır? Bu yazımızda kripto işlemlerinde çeşitlendirme nedir sorusunu yanıtlayacak; ilgili kavramın prensiplerine ve dijital varlıkları doğru şekilde dağıtma stratejilerine birlikte bakacağız. Hazırsanız, başlayalım!

Kriptoda Çeşitlendirme Ne Demek?

Çeşitlendirme (diversification) terimi Latince diversus (farklı) ve facere (yapmak) sözcüklerinden gelir. Genel anlamda çeşitlendirme, bir bütünde çeşitliliğin ölçüsünü ifade eder. Kripto para piyasasında ise çeşitlendirmenin ana fikri, riskleri azaltmak ve portföy dengesini güçlendirmek için yatırımların farklı varlıklara dağıtılmasıdır.

Yatırım çeşitlendirme kavramı ilk olarak Amerikalı ekonomist Harry Markowitz tarafından 1952 yılında Journal of Finance dergisinde “Portföy Seçimi” başlıklı makale ile tanıtılmıştır. Bu çalışma modern portföy yönetimi teorisi üzerinde büyük bir etki yaratmıştır. Markowitz daha sonra teorisini geliştirmiş ve 1959 yılında “Portföy Seçimi: Yatırımların Etkin Bir Şekilde Çeşitlendirilmesi” (Portfolio Selection: Effective Diversification of Investments) adlı monografı yayımlamıştır. Markowitz’in en önemli katkısı, kârlılık ve risk kavramlarına olasılıksal bir çerçeve önermesi olmuştur. Bu yaklaşım sayesinde uygun portföy seçimi matematiksel bir yapıya kavuşmuştur. Harry Markowitz nihayetinde bu başarıları ile Nobel Ekonomi Ödülü’ne layık görülmüştür.

Bu öyküden finans dünyası gelişmesine rağmen prensiplerin aynı kaldığı çıkarımını yapabiliriz. Dijital varlıkların ortaya çıkışı tam da bunun kanıtıdır. Para her zaman risk ile ilişkili olmuştur ve bu riski tamamen ortadan kaldırmak mümkün değildir. Ancak varlıkları çeşitlendirerek kripto paralar, projeler, borsalar ve cüzdanlar arasında fon dağıtır ve kriz dönemlerinde daha sakin kalabiliriz. Bu şekilde potansiyel kayıpları en aza indirebilir ve portföy dengesini gerektiği gibi ayarlayabiliriz.

Portföy Çeşitlendirme Ne İşe Yarar?

Çeşitlendirme, sermayeyi dağıtarak riski azaltmayı amaçlayan bir yatırım stratejisidir. “Bütün yumurtaları aynı sepete koyma” ifadesi İngilizcede yaygın bir öğüttür. Tüm birikim tek bir sepette toplanır ve o sepette bir sorun çıkarsa sepet sahibi için ciddi kayıplar yaşanabilir. Ancak sermaye birden fazla sepete dağıtıldığında, bir sepetteki kayıplar diğerlerinden gelen kazanç ile dengelenebilir.

Bu öğüt, portföy dağılımını ve varlıkların saklandığı yerlerin güvenilirliğini vurgular. Kripto saklamak için farklı cüzdan türleri ve platformlar (borsalar) kullanılır. Özellikle platformlar dikkat çeker çünkü birçok yeni kullanıcı dijital varlıklarını burada tutar. Bu nedenle, birikimlerin hangi platformlarda saklanacağına karar vermek de oldukça önemlidir. Örneğin WhiteBIT TR platformu güvenilirliğini, iştiraki olduğu ve düzenli olarak Hacken.io siber güvenlik ekibi tarafından denetlenen, CER.live sertifikasyon platformunda en yüksek AAA seviyesinde konumlanan WhiteBIT’ten alır.

Yatırımda çeşitlendirme; farklı sınıflara ait coinleri ve tokenleri satın alarak, DeFi (merkeziyetsiz finans) projelerine ve NFT’lere yatırım yaparak, çeşitli cüzdanlar ve platformlar kullanarak ve riskten korunma stratejileri (hedging) uygulayarak sağlanır.

Kripto Para Portföyü Çeşitlendirme Risk Yönetimi İçin Neden Gerekli?

Yatırımlarınızı çeşitlendirme, bazı faydalar sunabilir. Öncelikle portföyün genel riskini azaltır; çünkü farklı varlıklar piyasa volatilitesine karşı farklı tepkiler verebilir. Ayrıca ekonomik ve politik gelişmeler, faiz oranlarındaki değişimler ve enflasyon gibi birçok faktörü dikkate almanızı sağlayabilir. Son olarak dengeli bir portföy, potansiyel kâr ile sermayenin korunması arasında belirli bir denge kurarak finansal hedeflere ulaşmak için daha istikrarlı bir zemin oluşturabilir. Bu durum özellikle de kripto para piyasasında önem taşır.

Kâr ve zarar hesaplamasında kullanılan araçlardan biri de PnL (Profit and Loss) kavramıdır. PnL hesaplaması, portföy dağılımı yaparken ve çeşitlendirme sürecini planlarken büyük bir kolaylık sağlayabilir.

Kripto Yatırımlarında Çeşitlendirmeye Başvurmanın Avantajları

Çeşitlendirme, risk azaltma yaklaşımı olarak tek bir kripto paranın fiyat dalgalanmalarının tüm portföy üzerindeki etkisini yumuşatabilir. Bununla birlikte, kârı artırma ihtimallerini genişletebilir çünkü farklı kripto paralar ayrı ayrı büyüme ve düşüş dönemlerinden geçer. Çeşitlendirme sayesinde düşüş trendi yaşanan dönemlerde bile diğer coinler ve projeler üzerinden kâr elde etme ihtimali ortaya çıkabilir. Böylece portföy daha esnek ve dayanıklı bir yapı kazanabilir.

Kripto Paralar ile Risk Yönetimi

Kripto yatırımı ve alım-satımında risk yönetimi, olası kayıpları en aza indirmeye yardımcı olan çeşitli strateji ve teknikleri içerir. Bilinçli yatırımcılar aşağıdaki tedbirlere başvurabilir:

– Risk toleransını değerlendirmek: Risk toleransınızı doğru biçimde değerlendirmek önem taşır. Bu değerlendirme, portföyünüze uygun dijital varlıkları ve risk yönetimi stratejilerini seçmenize yardımcı olabilir.

– Farklı coinler ve tokenlar arasında takip sağlamak: Hedeflere göre çeşitli kategorilere yatırım yapılabilir. Çeşitlilik önemli görülür; bu sayede tek bir varlığın fiyat dalgalanmalarının tüm portföy üzerindeki etkisi azalabilir.

Portföy dağılımı sırasında stabil varlıklara bağlı tokenler (USDT, USDC, DAI vb.), Bitcoin ve Ethereum, hizmet tokenleri, güvenlik tokenleri veya NFT türleri arasından seçim yapılabilir.

– Farklı borsalar ve cüzdanlar kullanmak: Birden fazla platform ve cüzdan kullanmak kayıp risklerini azaltabilir. Kripto para ekosistemi DEX ve CEX platformların (hem merkezî hem de merkeziyetsiz borsaların) kullanılmasına imkân tanır.

Sermayesinin tamamının tek bir kripto cüzdanında bulunmasını kimse istemez. Dolayısıyla yatırımcılar, dijital varlıkları farklı cüzdanlar arasında dağıtarak riskleri azaltabilir.

– Bir proje ile duygusal bağ kurmamak: Bazen çok güven veren ve oldukça umut vadeden bir projeyle karşılaşabiliriz. Bu projeye inanan kişiler de büyük birikimlerini yatırma eğilimi gösterebilir. Peki, proje beklentileri karşılamazsa veya yatırımcıları dolandırırsa (örn. Pump ve Dump vakaları) ne olur? Eleştirel düşünmek ve riskleri, yatırılacak miktarı değerlendirmek gerekir. Ayrıca farklı projelere yatırım yaparak bir projedeki olası kayıpları diğerindeki olası kazançlarla dengeleme ihtimali ortaya çıkabilir. Unutulmamalıdır ki, amacı kullanıcıları sömürmek olan çok sayıda kötü niyetli proje de vardır. Bu yüzden yatırımcıların hangi yatırımların güvenli ve hangilerinin kârlı olabileceğini detaylı biçimde incelemesi gerekir.

– Portföyü dengede tutmak: Portföyü ve stratejiyi düzenli olarak gözden geçirmek gerekir. Piyasalardaki değişikliklere karşı tepki vermek ve mevcut duruma göre pozisyonları veya emirleri yeniden ayarlamak portföyün daha sağlıklı bir yapıda ilerlemesini sağlayabilir.

Hedging (Riskten Korunma Stratejisi)

Riskten korunma stratejisi olarak da adlandırılan hedging, olası kayıpları dengelemeyi amaçlayan bir yöntemdir. Piyasalardaki olumsuz hareketlerde yatırımcıların ve tüccarların varlıklarını potansiyel kayıplardan korumalarına yardımcı olur. Kripto paralar için sık tercih edilen hedging yöntemleri arasında aşağıdakiler bulunur:

Kısa pozisyon almak (shorting): Bir varlığı fiyatının düşeceği beklentisiyle satma stratejisidir. Fiyat düşerse varlık daha düşük fiyattan geri alınabilir ve aradaki farktan gelir elde edilebilir.
Vadeli işlemler (futures piyasalar): Dijital varlıkların gelecekte belirli bir tarihte, belirlenmiş bir fiyattan alınıp satılmasına imkân tanır.

Örneğin, kişinin Bitcoin’i varsa ve fiyatın düşebileceğini düşünüyorsa, bu durumda bir Bitcoin vadeli işlem sözleşmesi tercih edebilir. Beklenti doğruysa ve fiyat düşerse, bu işlem Bitcoin’in hesapta tutulmasından doğabilecek kayıpları telafi edebilir.

Vadesiz sözleşmeler (perpetual swap): Perp olarak bilinen perpetual sözleşmeler, süresiz şekilde kripto alım-satımı yapmaya imkân tanır; sözleşmenin bir vade sonu bulunmaz.

Bitcoin fiyatının düşmesini bekleyerek kısa pozisyon açılırsa ve fiyat beklentiyi doğrulayarak düşerse perpetual swap pozisyonundan gelen kâr, Bitcoin tarafındaki kaybı dengeleme olasılığı taşıyabilir.

Opsiyonlar: Opsiyon sözleşmeleri belirli bir tarihte belirli bir fiyattan bir varlığı alım hakkı (call) veya satım hakkı (put) sunar; bu hak zorunluluk içermez.

Bir dijital varlığın fiyatının düşmesinden endişeleniliyorsa, satma hakkı alınabilir. Fiyat gerçekten düşerse satma hakkının değeri artar ve varlık değerindeki düşüşten kaynaklanan kayıplar telafi edilebilir.

Stabilcoinler: Kişilere kripto birikiminin bir kısmını dolara endeksli tokenlere çevirerek volatiliteden uzak durma imkânı sağlayabilir. Bu yöntem piyasa dalgalanmalarının arttığı dönemlerde geçici bir koruma sunabilir.
ETF: Borsada işlem gören fonlardır ve payları borsa üzerinden alınır. Yatırımcılar kripto para ETF’lerine yatırım yaparak portföylerini çeşitlendirebilir, riskleri azaltabilir ve doğrudan kripto para sahipliği gerekmeksizin piyasaya dâhil olabilir.

Birinin yüklü miktarda Bitcoin’i varsa, kripto para ETF’i üzerinde satım hakkı opsiyonu alarak olası fiyat düşüşlerine karşı portföyünü koruma ihtimalini yükseltebilir.

Kâr Potansiyeli

Kripto paralarda çeşitlendirme yapmanın avantajlarından biri yüksek getiri ihtimalidir. Yatırımlar farklı kripto paralara dağıtıldığında, her varlığın farklı fiyat dinamiklerine sahip olması nedeniyle kâr elde etme ihtimali artabilir. Seçilen kripto paralardan biri yükseliş gösterirse, diğer varlıklardaki potansiyel kayıpları telafi edebilir. Bu nedenle çeşitlendirme, kripto piyasasındaki farklı koşullarda kâr ihtimalini artıran bir yöntem olarak değerlendirilir. Ancak yüksek getirinin yüksek riskle birlikte geldiğini de unutmamak gerekir.

Bugün yapılabilecek bir işlemi yarına bırakmak tavsiye edilmez. Dolayısıyla kripto para satın alarak çeşitlendirme yöntemleri uygulamalı olarak denenebilir.

Çeşitlendirme Stratejisi Örneği ile Adım Adım Anlatım

Yatırım portföyünü çeşitlendirmek, yatırımcıların riskleri yönetmesine ve yatırımlarının istikrarını artırmasına yardımcı olan önemli bir strateji olabilir.

Çeşitlendirme stratejisine bir örnek, yatırımların farklı kripto paralar arasında dağıtılmasıdır. Tüm sermayeyi tek bir kripto paraya yatırmak yerine, yatırımcı portföyüne birden fazla varlık ekleyebilir. Bu kapsamda Bitcoin, Ethereum ve diğer popüler kripto paralar ile volatiliteyi azaltmak için stabilcoinler kullanılabilir. Bu yaklaşım, tek bir kripto paranın fiyat dalgalanmalarından kaynaklanabilecek büyük kayıp ihtimallerini azaltabilir ve daha dengeli portföy oluşturma imkânı sağlayabilir.

İkinci temel örnek de DCA stratejisidir (dolar maliyet ortalaması). DCA’nin mantığı, kripto paranın tek bir büyük işlemle alınması yerine, yatırımcının belirli bir süre boyunca düzenli aralıklarla sabit bir dolar tutarında alım yapmasıdır. Örneğin, mevcut fiyattan bağımsız olarak her hafta ya da her ay 100 dolar değerinde kripto para alınabilir. Bu yaklaşım, piyasa volatilitesinin yatırım üzerindeki etkisini yumuşatma imkânı sağlayabilir, ek olarak da düzenli yatırım alışkanlığı kazandırabilir.

Kişinin bilinçli biçimde kendi kripto portföyünü oluşturması, sermayesinin büyümesini destekleyebilir ve piyasa oynaklığından kaynaklanan olası kayıpları en aza indirebilir.

İşin Özeti

Riskten korunma yöntemi olarak çeşitlendirme yaklaşımının mantığı basittir; kripto piyasasında yatırım yaparken temel bir prensibi ifade eder. Çeşitlendirme, yatırımların varlıklar, projeler, platformlar ve cüzdanlar arasında dağıtılmasını ifade eder. Tarihsel kökeni Harry Markowitz’e dayanır ve bu strateji, yatırımcıların riski azaltmasına ve büyüme potansiyelini korumasına yardımcı olabilir.

Peki, kripto para bağlamında portföy çeşitlendirmesi nedir? Portföyün korunması ve yatırım istikrarı için önemli bir araç olduğunu söylemek mümkündür. Aynı zamanda kripto projelerinin risk yönetimi yapmasına ve oynak piyasa koşullarına karşı dayanıklılık sağlamasına yardımcı olabilir. Buna ek olarak yatırımcılar ve girişimciler, riskten korunma stratejilerini uygulamak ve sermayelerini güvence altına almak için uygun olduğu bölgelerde opsiyonlar ve ETF gibi araçlardan yararlanabilir.

Risk çeşitlendirme yaklaşımı, kripto para piyasasında finansal istikrar ve başarılı sonuçlara ulaşmak için oldukça önemlidir. Tüm “yumurtaları” tek bir sepete koymamak önerilir; hangi sepetlerin uygun olduğuna da nitelikli biçimde karar vermek gerekir. Birikimleri korumak, portföyün olabildiğince dengeli olmasını sağlamak, stratejileri tekrar tekrar incelemek ve araştırmaya devam etmek yatırımcı açısından atılması gereken adımlardır.

Önemli Uyarı

Kripto paralara ilişkin opsiyon, vadeli ve vadesiz (perpetual) işlemler ve kısa pozisyon, kaldıraç vb. ilişkili işlem seçenekleri Türkiye’de SPK tarafından yasaklanmıştır ve WhiteBIT TR vadeli işlem veya ilgili hizmetleri sunmamaktadır. Bu blog gönderisi yalnızca bilgi verme amaçlı olup, finansal yatırım tavsiyesi, eylem talebi veya bu işlemlerin kısıtlı veya yasak olduğu yargı çevrelerinde bir tanıtım yapma amacıyla sunulmamaktadır. WhiteBIT TR, burada sunulan bilgilerin tamamını yalnızca bilgi ve eğitim sağlama amacıyla vermektedir; içerik hiçbir şekilde yatırım tavsiyesi, teklifi veya daveti niteliği bulundurmaz. Kripto para işlemleri dalgalı piyasa yapısı sebebiyle yüksek risk barındırır ve yasal düzenlemelere tabidir. Herhangi bir işlem yapmadan önce bulunduğunuz ülkenin düzenlemelerini incelemeniz önerilir.