Blok Zincirlerinde oracle’lar: Nasıl Çalışır ve Neden İhtiyaç Duyarız

Blok zincirleri ve akıllı sözleşmeler ağın kendi içindeki verilerle sınırlıdır. Bir aracı olmadan bu sorunu çözemez ve dışarıdan bilgi alamazsınız. Bu makalede blok zinciri oracle’ları, türleri, uygulamaları ve bu teknolojiyi sunan en popüler platformlar masaya yatırıyoruz.

Blok zinciri oracle’ı nedir?

Oracle ve blok zincirini, blok zincirini harici bilgi kaynaklarına veya sistemlerine bağlayan bir hizmet olarak tanımlayabiliriz. Oracle’lar, akıllı sözleşmenin şartlarını yerine getirmek için gerekli verileri toplar, işler ve iletir.

Oracle ve blok zinciri birbiriyle sıkı sıkıya ilişkili kavramlardır. Örneğin, oracle’lar olmadan Ethereum blok zincirindeki akıllı sözleşmeler yalnızca bu ağ içindeki verilere erişebilir. Ancak aracıların varlığı sayesinde, bir sözleşmenin yürütülmesi döviz kurları, barkod okuma veya dünya haberleri ile etkinleştirilebilir.

A ve B kullanıcılarının bir futbol maçını hangi takımın kazanacağına dair bahse girmeye karar verdiklerini varsayalım. Uygun koşullara sahip bir akıllı sözleşme oluşturdular ve kazanana gidecek olan belirli bir miktar fonu bloke ettiler.

Futbol maçı verilerini almak için sözleşme bu bilgileri bir oracle aracılığıyla talep eder. Oracle de bir veya daha fazla platformun API’si aracılığıyla eşleşmenin sonuçlarını öğrenir ve akıllı sözleşmenin yürütülmesini etkinleştiren blok zincirine aktarır.

Blok zinciri oracle türleri

Oracle’ların çeşitli özelliklerine göre çeşitli sınıflandırmaları vardır.

Veri kaynakları doğaları gereği yazılım ve donanım olarak ikiye ayrılır:

• Yazılım oracle’ları, web siteleri ve veritabanları gibi dijital alanlardan bilgi alır. Temelde, internette mevcut olan tüm bilgileri gerçek zamanlı olarak toplayabilir ve iletebilirler.
• Donanım olanlar ise tam tersine gerçek dünya ile bağlantı sağlar. Bu durumda, bilgi kaynakları çoğunlukla sensörlerdir.

Bilgi akışı temelinde oracle’lar, “gelen” ve “giden” olabilir:

• Gelen, harici kaynaklardan gelen verileri blok zincirine iletir.
• Giden ise akıllı sözleşmenin kararını teslim alır ve koşulları yerine getirmek için üçüncü taraf hizmetlere veya cihazlara aktarır.

Merkezileştirme derecesine göre, blok zinciri oracle’ları merkezileştirilmiş ve merkezileştirilmemiş olarak ikiye ayrılır:

• Merkezi olanlar tek bir yetkili veya belirli kişiler tarafından kontrol edilir ve yalnızca tek bir veri kaynağı kullanır. Bu tür oracle’ları saldırılara karşı daha savunmasızdır çünkü sadece kontrol eden makamı veya oracle’a bağlı olduğu kaynağı etkilemek yeterlidir.
• Merkezi olmayanlar çeşitli kaynaklardan veri toplar ve bunları karşılaştırır. Dolayısıyla alınan bilgilerin güvenilirliği artar ve bir saldırı gerçekleştirmek çok daha zor hale gelir.

Buna ek olarak, başka özel oracle türleri de vardır:

• Sözleşme odaklı olanlar belirli bir akıllı sözleşmeye hizmet etmek için oluşturulur. Oldukça pahalıdırlar ve her yeni sözleşme için yeni bir oracle oluşturmanız gerekir.
• Çapraz zincir oracle’ları farklı blok zincirleri arasında bilgi aktarımı yapabilir.
• Bilgi işleyenler, blok zincirinin kendisinde gerçekleştirilmesi zor veya kârsız olan zaman alıcı hesaplamalar üretir.

Oracle blok zinciri hizmeti nasıl kullanılır

Oracle blockchain teknolojisi için pek çok yeni kullanım alanı açmaktadır, ancak bunlardan birkaçı özellikle popülerdir:

1. DeFi. Çoğu DeFi hizmetinin piyasa ve kripto para verilerine erişmesi gerekir, bu nedenle oracle’lar olmadan yapamazlar. Genellikle fiyat oracle’ları kullanırlar ve bu sayede platformlar token fiyatlarını gerçek varlıklara bağlayabilir, likiditeyi kontrol edebilir ve kullanıcıların pozisyonlarını güvence altına alabilir.

2. Sigorta. Oracle, dijital kaynaklardan ve gerçek dünyadan bilgi alarak sigorta vakalarını belirleyebilir, bunların belgelendirilmesine katkıda bulunabilir ve tazminatın ödenmesi için sözleşmeyi etkinleştirebilir.

3. Tedarik zincirleri. Akıllı bir sözleşme, kâhin aracılığıyla okunan bir barkod bilgisini geçtiğinde veya hareket sesörlerinden gelen, bir aracın giriş yaptığına dair bilgileri aldıktan sonra mallar için ödeme yapabilir. Lojistik için işlevsellik sağlayan bir proje örneği de Oracle blok zinciri bulut hizmetidir.

4. Dinamik NFT’ler. Bu NFT’ler oracle’lar tarafından bildirilen dış faktörlerin etkisi altında değişebilir.

5. Rastgele değer üreteci. Bilgi işleyen oracle, rastgele değerler üretebilir ve bu değerlerin nasıl belirlendiğini gösterebilir. Bu süreç, sonuçların tahrif edilmemiş olmasını sağlar.

En iyi blok zinciri oracle projeleri

Birçok kripto projesi, akıllı sözleşmeleri ile zincir dışı ortam arasında iletişim sağlamak için bağımsız olarak kâhinler geliştirmektedir. Ancak bu süreç zaman alır ve dikkati projenin ana görevlerinden uzaklaştırır. Bu nedenle, üçüncü taraf oracle blok zincirini bir hizmet olarak kullanmak fazlasıyla mantıklı bir çözüm olarak kendisini gösterebilir.

Oracle’lar bugünlerde yüksek talep görse de bu konuda uzmanlaşan platform sayısı oldukça azdır. En popüler platformları sizin için aşağıda listeledik.

Chainlink. Uzun süredir pazarın lideri olan bu oracle blok zinciri platformunu halihazırda yüzlerce proje kullanıyor. Chainlink, çeşitli kaynaklardan veri alan, bilgilerin özel bir algoritma tarafından işlendiği Ethereum tabanlı merkezi olmayan bir nod ağıdır.

Band protocol. Bu veri oracle blok zinciri hizmeti, Cosmos Network üzerinde çalışan ve veri gönderme ve alma maliyetini azaltan en popüler ikinci oracle.

DIA Association. Bu oracle, DeFi piyasasına odaklanmış durumda ve sadece blok zinciri alanında değil, geleneksel finans piyasalarında da popüler olmayı hedefliyor. Kripto ve ulusal para birimlerinin fiyatlarının yanı sıra bankalar arası borç verme oranları hakkında veri sağlıyor.

Tellor. Bu oracle ise erilerin doğrulayıcılar tarafından onaylandığı bir fiyat kâhinidir. Çalışmaları karşılığında token alır ancak yanlış bilgi bulunursa bu ödül kaybedilir.

Chainlink (LINK) ve Band Protocol (BAND) projelerinin tokenleri borsamızda işlem görmektedir.

Sonuç

Oracle’lar akıllı sözleşmelerin potansiyelini ve kapsamını önemli ölçüde genişletir. Teknoloji henüz bilgi toplama kalitesini ve güvenilirliğini artırmamıştır, ancak oracle’ların olağanüstü potansiyelini şimdiden görebilirsiniz.

Haydi bu konuyu konuşalım! Telegram sohbetimize katılın ve düşüncelerinizi paylaşın.