Long Squeeze Nedir: “Uzun Pozisyon Sıkışması” Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Düşünün ki, Bitcoinfiyatı yeni ATH (tüm zamanların en yükseği) seviyelerine ulaştı ve tüccarlar da daha fazla kazanç beklentisiyle topluca uzun (long) pozisyona geçti… Ancak, fiyat aniden yön değiştirir ve sert bir şekilde düşüşe geçerse, sözümona lüks hayat hayalleri toplu bir likidasyon vakası ile yerle bir olur; işte long squeeze’in özeti de budur! Bu rehberde, kripto piyasasını derinden etkileyen bu ürkütücü kavramın tam olarak ne anlama geldiğini ve sonuçlarını ele alacağız, hazırsanız başlayalım.
Long Squeeze Ne Demek Oluyor?
Türkçe karşılığı ile uzun pozisyon sıkışması, piyasada bir varlığın fiyatının aniden düşmeye başlamasıyla ortaya çıkan durumu ifade eder. Bu durumda, büyüme yönünde pozisyon almış (uzun pozisyon açmış) birçok tüccar, aşırı kayıplardan kaçınmak için işlemlerini kapatmak zorunda kalır. Tüccarların aynı anda satıma girişmesi ile fiyat daha çok düşer. Sonuç olarak zincirleme bir tepki oluşur: fiyat düşüşü hız kazanır ve tüccarlar, pozisyonlarını aceleyle kapatmak zorunda kaldıkları için para kaybeder.
Basitçe ifade etmek gerekirse, uzun pozisyon sıkışması yani long squeeze, yükseliş bekleyenler için bir “tuzak” niteliğindedir. Fiyattaki ani düşüş, söz konusu beklentide olan yatırımcıların piyasadan topluca çekilmesine neden olup düşüşü daha da derinleştirir.
Bir Pozisyonun Long Squeeze Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Uzun pozisyon sıkışması, genellikle uzun pozisyonların toplu şekilde kapatıldığını gösteren birtakım işaretlerle fark edilebilir. İlk olarak, herhangi bir önemli haber olmaksızın fiyatın ani şekilde düşmesi ve pozisyon dağılımının belirgin şekilde long (uzun pozisyonlar) yönüne kaymış olması dikkat çeker. Eğer piyasada büyüme bekleyen katılımcıların sayısı oldukça fazla ise, bu durum mevcut piyasayı uzun pozisyon sıkışmasına karşı savunmasız hâle getirir. Ayrıca, satış hacminde ani bir artış görülür ve uzun pozisyonların likidasyon sayısında yükseliş olur; çünkü fiyatın keskin bir şekilde düşmesi, tüccarların ilgili varlığı satmaya zorlanmasına yol açar.
Bir başka sinyal ise uzun pozisyonların yüksek kaldıraç ile açılmış olmasıdır. Bu durum, pozisyonları küçük fiyat dalgalanmalarına karşı daha hassas hâle getirir. Fiyat düşmeye başladığında, bu tür işlemler otomatik olarak likidasyona uğrar ve zincirleme bir reaksiyon başlatır. Bu işaretleri gözlemleyerek, olası bir uzun pozisyon sıkışmasını zamanında fark edebilirsiniz.
Uzun Pozisyon Sıkıştırması Ne İşe Yarar?
Senaryo genelde şöyle gelişir: varlığın değer kazanacağına güvenen tüccarlar, kaldıraç kullanarak uzun pozisyonlar açar. Ancak fiyat düşmeye başladığında, yüksek kaldıraç kullanan yatırımcılar savunmasız hâle gelir. Pozisyonları, daha büyük kayıpların önüne geçmek amacıyla borsa tarafından otomatik olarak likidasyona uğrar.
Bu likidasyonlar, borsanın ilgili tüccarların varlıklarını satmış olduğunu gösterir. Satış baskısı fiyatın daha da düşmesine yol açar. Düşüş devam ettikçe, fiyat daha fazla tüccarın pozisyon kapatmak zorunda kalacağı seviyelerin altına iner. Zincirleme likidasyonlar ile birlikte bu etki katlanarak büyür. Sonucunda, fiyat aniden ve kimi zaman oldukça şiddetli bir biçimde gerileyebilir.
*Kripto ticaretinde likidasyon, bir pozisyonun tüccarın hesabındaki teminatın yetersiz hâle gelmesi nedeniyle borsa ya da aracı kurum tarafından zorunlu olarak kapatılmasıdır. Bu durum genellikle varlığın fiyatında ani bir değişim yaşandığında ortaya çıkar.
Kriptoda Long Squeeze Örnekleri
Bitcoin Long Squeeze’i
7 Eylül 2021: El Salvador’un Bitcoin’i resmî para birimi olarak kabul ettiği gün, fiyat yaklaşık 52 900 dolardan 42 800 dolara geriledi. Bu yüzde 19’luk uzun pozisyon sıkışması, 3 milyar dolardan fazla uzun pozisyonun likidasyonuna yol açtı.
Dogecoin Long Squeeze’i
8 Mayıs 2021: Elon Musk’ın Saturday Night Live programına katılmasının ardından birçok yatırımcı, Dogecoin (DOGE) fiyatının yükseleceğini düşünerek uzun pozisyonlar açtı. Ancak yayın sonrasında Dogecoin’in fiyatı yaklaşık 0,70 dolardan 0,37 dolara gerileyerek yüzde 48,9’dan fazla düşüş yaşadı. Bu durum, uzun pozisyonların topluca likidasyona uğramasına neden olarak fiyat düşüşünü daha da şiddetlendirdi.
Shiba Inu Long Squeeze’i
Ekim 2021: Shiba Inu (SHIB) tokeninin epey popüler olduğu zamanlarda fiyatı hızla yükseldi. Ancak, Ekim ayında sert bir sıkışma anı yaşandı ve fiyat 0,000088 dolardan 0,00004 dolara düşerek bir uzun pozisyon sıkışmasını tetikledi. Zirveden alım yapan birçok tüccar, zincirleme likidasyonla karşı karşıya kaldı ve bu durum düşüşün daha da derinleşmesine yol açtı.
Verilen örneklerden de çıkarım yapılacağı üzere, uzun pozisyon sıkışması gibi sert piyasa hareketleri yalnızca ilgili tokeni değil, piyasa değerine göre tüm kripto varlıkları etkileyerek genel piyasa duyarlılığını zayıflatır ve likiditenin hızla daralmasına yol açar.
Uzun Pozisyon Sıkışması ve Kısa Sıkışma Arasındaki Farklar
Kısa pozisyon sıkışması (short squeeze) ile uzun pozisyon sıkışması, birbiri ile zıt piyasa olaylarıdır. Her ikisi de pozisyonların topluca kapatılmasıyla ilişkilidir ancak farklı piyasa koşullarında ortaya çıkar ve fiyatları farklı şekillerde etkilerler. Şimdi, bu iki olgunun temel farklarını ve aralarındaki ilişkiyi ele alalım.
Fiyat Hareketlerinin Kaynağı ve Sonucu
Kriptoda uzun pozisyon sıkışması, bir varlığın fiyatı aniden düştüğünde meydana gelir. Bu durumda, yükseliş yönünde pozisyon almış tüccarlar (büyüme beklentisiyle işlem açanlar) zarar etmemek için pozisyonlarını kapatmak zorunda kalır. Ortaya çıkan ek satış baskısı, fiyat düşüşünü daha da hızlandırır.
Kısa pozisyon sıkışması ise tam tersi şekilde işler: Bir varlığın fiyatı aniden yükseldiğinde, düşüş yönünde pozisyon almış tüccarlar pozisyonlarını hızla kapatmak zorunda kalır. Böylece, zincirleme bir alım tepkisi ile fiyat daha da yukarı seviyelere tırmanır.
Likidasyon Mekanizması ve Etkisi
Uzun pozisyon sıkışmasında, uzun pozisyonların topluca likidasyona uğraması fiyatın âdeta çığ gibi düşmesine neden olur. Yatırımcıların kaldıraç kullanımı arttıkça bu etki daha da güçlenir; çünkü borsa, söz konusu zararları karşılamak için varlıkları otomatik olarak satar.
Kısa pozisyon sıkışmasında ise tam tersi bir tablo ortaya çıkar. Fiyatın ani yükselişi, kısa pozisyonların likidasyonuna yol açar. Bu durumda, kısa pozisyondaki tüccarlar pozisyonlarını kapatmak için varlığı yeniden almak zorunda kalır. Artan alım baskısı fiyat artışını daha da hızlandırır.
Piyasa Korelasyonu
Uzun ve kısa pozisyonlar, piyasa duyarlılığı ve açık pozisyonların dengesi ile doğrudan ilişkilidir. Piyasada uzun pozisyonların baskın olduğu durumlarda, fiyatın düşmeye başlamasıyla birlikte uzun pozisyon sıkışması yaşanma olasılığı artar. Kısa pozisyonların ağırlıkta olduğu senaryolarda ise kısa pozisyon sıkışması ihtimali yükselir.
Üstelik yüksek oynaklık içeren piyasa koşullarında, uzun pozisyon sıkışmasının ardından fiyatın düşmesiyle birlikte kısa pozisyon sıkışmasına geçiş yaşanabilir. Çünkü düşük seviyelerden kısa pozisyon açan tüccarlar, fiyat yükselmeye başladığında savunmasız hâle gelir.
Uzun Pozisyon Sıkışması Sırasında Nasıl Ticaret Yapılır?
Uzun pozisyon sıkışması sırasında kripto para ticareti yapmak, piyasadaki aşırı oynaklık (volatilite) nedeniyle hızlı hareket etmeyi ve sağlam bir strateji izlemeyi gerektirir. Aşağıda, piyasada daha etkin bir şekilde hareket etmenize yardımcı olacak bazı yaklaşımları sıraladık:
- Dipten alım yapmaya çalışmayın: Uzun pozisyon sıkışması sırasında fiyat çok hızlı bir şekilde düşer ve en düşük seviyeyi tahmin etmek genellikle zordur. Düşen piyasada alım yapmaya çalışmak, fiyatınlikidasyon zinciri nedeniyle daha da düşmesiyle kayıplara yol açabilir. Bunun yerine, fiyatın istikrar kazandığını ve bir dönüş işareti verdiğini gözlemlemeyi beklemek daha sağlıklı bir strateji olabilir.
- Kısa pozisyonlardan yararlanın: Eğer uzun pozisyon sıkışmasının sinyallerini görüyorsanız (uzun pozisyonlara yönelmiş dengesizlik, ortada belirgin bir neden yokken yaşanan sert düşüş gibi), kısa pozisyon açmak için uygun bir an yakalamış olabilirsiniz. Ancak pozisyon büyüklüğü ve kaldıraç kullanımı konusunda dikkatli olunması gerekir. Piyasa bu noktada da her an yön değiştirebilir.
- Türev ürünleri (opsiyonlar) değerlendirin: Opsiyonlar, oynak piyasa koşullarında daha esnek işlem yapmanıza olanak tanır. Örneğin, bir put opsiyonu (satım opsiyonu) satın alarak varlığı doğrudan shortlamadan, bir başka deyişle kısa pozisyon açmadan, fiyat düşüşünden kazanç elde edebilirsiniz. Bu yöntem, potansiyel kayıplarınızı ödenen prim miktarıyla sınırlı tutar.
- Zararı Durdur ve Kâr Al emirlerini belirleyin: Uzun pozisyon sıkışması sırasında fiyatlar çok kısa sürede ve keskin bir şekilde hareket edebilir. Zararı Durdur (stop-loss) emri, ani bir yükselişte zararlarınızı sınırlandırmanıza yardımcı olurken, Kâr Al (take-profit) seviyesi potansiyel bir geri dönüşü beklemeksizin kârınızı garanti altına almanızı sağlayabilir.
- Likidasyonları ve hacmi takip edin: Uzun pozisyonların yüksek hacimli likidasyonları, sıkışmanın sonuna yaklaşıldığının sinyali olabilir. Likidasyonlar yavaşlamaya başladığında, piyasa istikrar kazanmaya başlayabilir. Bu da alım fırsatlarını değerlendirmek ya da açık bir kısa pozisyonu kapatmak için daha güvenli bir zemin oluşturur.
- Geri dönüş ihtimaline hazırlıklı olun: Uzun pozisyon sıkışmaları genellikle, çok sayıda pozisyonun kapatılması ve satış baskısının tükenmesiyle birlikte ani bir fiyat sıçraması şeklinde sona erer. Eğer düşüş yönlü işlem yapıyorsanız, hacmi ve alım talebini izleyin. Bunlar, düşüşün sona yaklaştığını gösteren işaretler olabilir ve kârı realize etmek için doğru zamanı gösterebilir.
İşin Özeti
Kripto para piyasasında uzun pozisyon sıkışması risklerini fark etmeden yatırım yapmak, varlıklarınızı ciddi bir tehlikeye açık hâle getirmek anlamına gelir. Uzun pozisyon sıkışması, özellikle yüksek kaldıraç kullanan tüccarlar için ciddi bir zorluk oluşturabilir. Sıkışma mekanizmasını ve bunun piyasa üzerindeki etkisini anlamak, daha sorumlu pozisyon seçimi yapmayı ve risk yönetimini güçlendirmeyi sağlar.
FOMO (Fırsatı Kaçırma Korkusu) ve FUD (Belirsizlik, Korku ve Şüphe) gibi duyguların birkaç gün içinde piyasaya yön verebildiği, giderek daha oynak hâle gelen kripto para piyasasında bu bilgi, başarılı bir tüccarı başarısız olandan ayıran önemli bir araç hâline gelir.
