OnChain Nedir ve OnChain Analizi Nasıl Yapılır?

Kripto ekosisteminde şeffaflık çoğu zaman teorik bir ideal gibi anlatılsa da blok zincirinin çalışma biçimi gereği, zincir üstü (on-chain) veriler her kullanıcının erişimine açık durumdadır. Yani bir işlemin ne zaman gerçekleştiği, hangi cüzdanın hangi varlığı ne kadar gönderdiği, hangi akıllı sözleşmenin ne kadar etkileşim aldığı ya da bir protokolün toplam kilitli değerinin nasıl değiştiği zincir üzerinde izlenebilir durumdadır. Bu verilerin bütüncül şekilde incelenmesi “zincir üstü analiz” olarak bilinir ve özellikle piyasa davranışlarının daha nesnel şekilde takip edilmesini sağlar.

Zincir üstü analiz; spekülasyonlardan ziyade doğrudan zincirde kayıtlı hareketlere dayanır, bu nedenle klasik grafik yorumlamalarından daha net yapılandırılmış bir çerçeve sunabilir. Ancak burada sunulan tüm yorumlama biçimleri yine de piyasa koşullarının dalgalanabilir doğası içinde değerlendirilmelidir. Konunun detaylarına indiğimiz yazımızı okumaya davetlisiniz; hazırsanız başlayalım!

Sen de Kripto Al-Sat!

Hemen Kaydol

On-Chain Ne Demek?

On-chain veya Türkçesi ile zincir üstü, işlemlerin doğrudan blok zinciri üzerinde gerçekleştiği yapıyı ifade eder. Bir işlemin zincir üstü sayılması için, blok zincirinde doğrulanması ve kalıcı şekilde kaydedilmesi gerekir. Zincir üstü yapılar, merkezî sistemlere kıyasla değiştirilemez ve şeffaf niteliktedir; çünkü tüm işlemler kamuya açık bir hesap defterinde tutulur.

Zincir üstü kavramı sadece para transferini içermez. Akıllı sözleşme etkileşimleri, NFT basımı, bir protokole likidite eklenmesi, kilit açılmaları ve adres hareketliliği gibi her türlü aktivite zincir üstü veri olarak kaydedilir. Bu nedenle zincir üstü veri; kullanıcı davranışlarından protokol sağlığına kadar geniş bir yelpazede bilgi sağlar.

On-Chain Analizi Nedir?

Zincir üstü analiz, bir blok zincirindeki tüm işlem verilerinin, cüzdan hareketlerinin, akıllı sözleşme aktivitelerinin, coin arz dinamiklerinin ve genel ağ davranışlarının incelenmesiyle yapılan analiz yöntemidir. Bu analiz türü, zincirde gerçekleşmiş somut eylemleri temel alır; yani spekülasyonlardan ya da tahminlerden bağımsızdır. Zincir üstü analiz, temel analiz ile teknik analizin arasında duran hibrit bir yaklaşım olarak görülebilir; çünkü hem sayısal veriye dayanır hem de zincirin, token ekonomisinde de olduğu gibi, ekonomik dinamiklerine ışık tutar.

Bu analiz tipi, özellikle ağın aktiflik seviyesi, yatırımcıların davranış değişimleri, uzun vadeli cüzdanların biriktirme eğilimleri, balina hareketlerinin etkileri, coin arzının dolaşım dinamikleri, protokollerin sağlık durumu ve risk seviyeleri gibi konuların anlaşılmasını sağlar.

Zincir üstü analiz zaman içinde gelişmiştir; günümüzde yalnızca blok zincirlerinde görüntülenen ham verilerden ibaret değildir. Çeşitli platformlar bu verileri kategorize eden, anlamlandıran ve yorumlamayı kolaylaştıran kapsamlı araçlar geliştirmiştir.

Peki, zincir üstü analiz nasıl yapılır? Kriptoda oldukça popüler olan bu analiz türü, genel olarak aşağıdaki adımlarla yapılır:

İlk olarak incelenmek istenen blok zinciri ağı seçilir; örneğin Bitcoin, Ethereum veya başka bir L1/L2 ekosistemi.

Ağ seçildikten sonra adres hareketliliği, işlem hacmi, ortalama transfer boyutu gibi temel metrikler incelenir.
Daha sonra aktif adres sayısı, yeni adreslerin yaratılma hızı ve eski adreslerin yeniden hareketlenmesi gibi davranışsal veriler gözlemlenir.
Coin arzının durumu değerlendirilir; dolaşımdaki arzın hangi cüzdan gruplarında yoğunlaştığı, borsalardaki coin miktarının artıp azaldığı ve uzun vadeli tutucuların biriktirme eğilimleri analiz edilir.
Balina cüzdanlarının hareketleri takip edilir; yüksek miktarlı transferlerin sıklığı ve yönü zincir üstü davranışın önemli bir parçasıdır.
Zincir üstü veri platformlarından elde edilen grafiksel ve istatistiksel veriler kategorize edilir, geçmiş dönemlerle karşılaştırılır ve piyasa bağlamında yorumlanır.
Son aşamada tüm bu metriklerin kesişim noktası değerlendirilir; yani tek bir veriye bakmak yerine çoklu veri kümeleri arasında ilişki kurulur ve zincirin genel eğilimi ortaya çıkarılır.

On-Chain Verileri Nereden Bakılır?

Zincir üstü veriler doğrudan blok zincirinin kendisinde olduğu için, teknik olarak herkes bu verilere bir blok gezgini (explorer) üzerinden erişebilir. Örnek olarak, Bitcoin için blockchain.com’un gezgini ya da mempool.space, Ethereum için Etherscan verilebilir.

Ancak ham veri, analiz için yeterince işlenmiş olmayabilir. Bu nedenle profesyonel zincir üstü analiz platformları, verileri ölçekler, gruplandırır ve anlamlandırır. Bu web siteleri, genellikle aktif adresler, borsalara giren çıkan coin akışı, balina hareketliliği, uzun vadeli holder’ların davranışları, coin yaşı dağılımı, zincir üstü likidite akışı, protokol bazlı metrikler (TVL, stake oranı, yakım verisi vb) gibi metriklere odaklanır.

BTC OnChain Analiz Ne İşe Yarar?

Zincir üstü analiz bütün kripto varlıklar için geçerli olsa da, kriptonun öncüsü Bitcoin bu metodun en sık kullanıldığı varlıktır. Çünkü Bitcoin on-chain verileri, piyasa döngülerini anlamak açısından tarihsel olarak yüksek bir açıklayıcılığa sahiptir.

Örneğin: Bitcoin’in borsalardaki arzı azalmaya başlamışsa, uzun vadeli yatırımcıların biriktirme eğilimi güçlenmişse ve yeni adreslerin büyüme hızı artmışsa bu durum genellikle ağın daha sağlıklı bir yapıya geçtiğini gösterir. Elbette burada ifade edilen tüm örnekler piyasanın değişken koşullarına bağlıdır; kesinlik barındırmaz ancak eğilimleri anlamlandırmak için önemli ipuçları taşır.

BTC on-chain analizinin kripto genelinde önemli görülmesinin nedeni, Bitcoin’in piyasa davranışlarının çoğu varlığı belirli ölçüde etkileyebilmesidir. Altcoinlerdeki zincir üstü aktiviteler büyük oranda protokol özelinde şekillenirken Bitcoin ağı nispeten daha öngörülebilir davranış kalıpları sunmuştur.

Analiz Verileri İçin En Çok Tercih Edilen On-Chain Siteleri

Zincir üstü analizi kolaylaştırmak için çeşitli platformlar kapsamlı veri kümeleri sunar. Bu platformlar genellikle adres hareketleri, arz dağılımı, transfer hacimleri, balina davranışı ve ağ istatistikleri gibi metrikleri kullanıcı dostu panellerle gösterir.

Glassnode: Glassnode en bilinen zincir üstü analiz platformlarından biridir. Bitcoin ve Ethereum başta olmak üzere çok sayıda ağ için detaylı adres davranışı, arz profili, kısa ve uzun vadeli holder/hodler dinamikleri gibi zengin veri setleri sunar. Ayrıca tarihsel veriler üzerinden eğilim takip etmeyi kolaylaştıran metrikleri bulunmaktadır.
CryptoQuant: CryptoQuant; kripto borsalarına giriş/çıkış verileri, madencilik havuzu davranışları, balina hareketlilik ölçümleri ve zincir üstü piyasa göstergeleri konusunda güçlü araçlara sahiptir. Hem profesyonel hem bireysel kullanıcılar için geniş bir panel yapısı bulunur.
Nansen: Nansen daha çok Ethereum tabanlı zincirlerde popülerdir. Cüzdanların etiketlenmesine odaklanan yapısı sayesinde balina davranışlarını takip etmek, akıllı sözleşme aktivitelerini görmek ve fon hareketlerini izlemek mümkündür.
IntoTheBlock: IntoTheBlock, zincir üstü verileri makine öğrenimi odaklı şekilde analiz eder. Sağladığı veri kümeleri; adres dağılımı, giriş-çıkış hareketleri, risk göstergeleri ve zincir üstü duyarlılık sinyalleri gibi çeşitli metrikler içerir.
Santiment: Santiment hem zincir üstü hem sosyal analiz sunar. Adres aktiviteleri, ağ büyümesi ve protokol metriklerine ek olarak sosyal medya duyarlılığı takip araçları sağlar. Böylece zincir üstü veriyi sosyal veriyle birleştirerek daha geniş bir çerçeve sunar.

OnChain Dolandırıcılığı Nasıl Önlenebilir?

Zincir üstü dolandırıcılık; blok zinciri üzerinde görünen verilerin veya akıllı sözleşme mekanizmalarının kötüye kullanılmasıyla gerçekleşen aldatıcı eylemlerdir. Örneğin: Sahte token oluşturarak likiditeyi hızla çekmek, cüzdanları hedef alan kimlik avı bağlantıları, sahte airdrop kampanyaları, güvenlik açığı olan veya gizli yetki içeren akıllı sözleşmeler zincir üstü dolandırıcılık kapsamında sayılır.

Bu tür dolandırıcılıkları azaltmak için alınabilecek başlıca önlemler şunlardır:

Akıllı sözleşme adresleri doğrulanmalı; bilinmeyen kaynaklardan gelen tokenler veya linkler kullanılmamalıdır.
İşlem yapılacak protokolün denetim raporu olup olmadığı kontrol edilmelidir.
Cüzdan izinleri düzenli olarak gözden geçirilmeli; gereksiz veya şüpheli izinler kaldırılmalıdır.
Büyük transferlerden önce küçük test işlemleri yapılmalıdır.
Borsalara veya köprülere gönderilen varlıkların akıllı sözleşmeleri veya adresleri doğru şekilde kontrol edilmelidir.
Tanınmayan projelerin likidite kilitleme durumları, arz dağılımı ve geliştirici adres hareketleri incelenmelidir.
Airdrop’lar ve ücretsiz token kampanyaları dikkatle değerlendirilmelidir; çoğu saldırı yöntemi bu alan üzerinden ilerlemektedir.

Bu önlemler dolandırıcılığı tamamen ortadan kaldırmasa bile zincir üstü ekosistemlerde güvenlik seviyesini önemli ölçüde artırır.

İşin Özeti

Zincir üstü analiz, blok zinciri üzerindeki tüm verileri inceleyerek ağın davranışını anlamaya yarayan güçlü bir yöntemdir. Zincir üstü veri şeffaftır; bu nedenle piyasanın genel eğilimlerini takip etmek için doğrudan zincirden gelen gerçek bilgiler kullanılır. Elbette bu veriler yine de piyasa dengesizliklerinden etkilenebilir; yani her veri noktası bağlam içinde değerlendirilmelidir. Doğru şekilde uygulandığında zincir üstü analiz hem uzun vadeli tüccarların hem de profesyonel yatırımcıların karar süreçlerini daha bilinçli şekilde yapılandırmasına yardımcı olabilir.

Piyasayı İncele

Kripto Para Fiyatları

S.S.S.

Zincir üstü cüzdan (wallet); varlıkların tamamen blok zinciri üzerinde tutulduğu, anahtarların kullanıcıda olduğu ve kullanılan platform içine gömülü yani harici olmayan bir kripto cüzdanı türüdür. Bu tür cüzdanlarda işlem doğrulaması zincir üzerinde gerçekleşir ve kullanıcı varlık üzerinde tam kontrol sahibidir.

Zincir üstü işlem; alım-satım hareketlerinin doğrudan blok zinciri üzerinde, akıllı sözleşmeler veya merkeziyetsiz uygulamalar (dApp) aracılığıyla yapılmasını ifade eder. DEX’ler üzerinden yapılan takaslar buna örnektir.

Zincir üstü mekanizmalar yapısal olarak şeffaftır ve değiştirilemez kayıtlar sunar. Bu nedenle sistemsel açıdan güçlüdür; ancak proje sözleşmelerinin niteliği, kullanıcıların güvenlik önlemleri ve piyasa koşulları gibi değişkenler risk seviyesini etkileyebilir. Yani zincir üstü yapı güvenilir bir altyapı sağlar; fakat kullanıcı tarafındaki güvenlik adımları sürecin ayrılmaz bir parçasıdır.