Ekim 31, 2025

6 dk

Blok Zinciri Mekanizmaları: Konsensüs Nedir?

Blok zinciri teknolojisiyle ilk kez karşılaşan herkesin aklına hemen temel bir soru gelir: merkezî bir otorite olmadan, yüz binlerce katılımcıdan oluşan küresel bir ağ nasıl güven tesis edebilir? Bu sorunun yanıtı, deftere yapılacak güncellemelerde dağıtık bir fikir birliğini mümkün kılan bir dizi protokol ve süreç olan konsensüs mekanizmalarında yatar.

Bu yazımızda, en yaygın konsensüs algoritmalarını (iş ispatı (Proof-of-Work), pay ispatı (Proof-of-Stake) ve çeşitli hibrit modeller) inceleyerek, bunların güçlü ve zayıf yönlerini ve farklı blok zinciri projelerindeki uygulamalarını ele alacağız!

WhiteBIT TR ile Kripto Al-Sat!

Sıra Sende!

Kriptoda Konsensüs Ne Demek?

Konsensüs, kelime anlamı ile “mutabakat”ı ifade eder. Kripto bağlamında konsensüs mekanizması veya algoritması ise, dağıtık bir ağdaki her düğümün (node) paylaşılan bir hesap defterine yapılan girişlerin sırası, doğruluğu ve kalıcılığı konusunda uzlaşmasını sağlayan algoritma ve protokollerden oluşur. Bu mekanizmalar, işlemleri merkezî bir otoriteye ihtiyaç duymadan doğrulayıp kesinleştirerek çifte harcama ve ağ saldırılarına karşı koruma sağlar; her yeni bloğun, katılımcılardan yalnızca protokol kurallarına uygun biçimde yeterli onay aldıktan sonra eklenmesini güvence altına alır.

Konsensüs Algoritması Ne İşe Yarar?

Blok zincirinde konsensüs mekanizmaları veya algoritmaları, birbiriyle bağlantılı ve çoğu zaman çelişen üç hedefi dengelemeye çalışır: güvenlik, merkeziyetsizleşme ve ölçeklenebilirlik. “Blok zinciri üçlemi” olarak da bilinen bu durum, yüksek işlem hacmini düşük gecikmeyle işlemek, tek hata noktalarını ortadan kaldırmak amacıyla düğüm katılımını artırmak ve güçlü ekonomik ya da hesaplama engelleriyle güvenliği artırmak gibi hedeflerin aynı anda en üst düzeyde sağlanamayacağını gösterir. Bu nedenle, her blok zinciri algoritması bu üç boyut arasında kendine özgü bir denge kurar.

1. Güvenlik, potansiyel saldırganlara yönelik ekonomik ya da hesaplama temelli engeller oluşturulmasına dayanır. PoW’de güvenlik, blok madenciliği için gereken yüksek enerji tüketiminden gelir; PoS’te ise tokenlerin teminat olarak kilitlenmesiyle sağlanır. Blok sahteciliği ya da çifte harcama gibi saldırıların maliyeti ne kadar yüksekse, ağ da %51 saldırısı gibi tehditlere karşı o kadar dirençli olur.

İlgili Makale

Kripto para madenciliği nedir?

Makaleyi okuyun

2. Merkezsizleşme, konsensüsün çok sayıda ve çeşitli düğüme yayılmasıyla sağlanır; böylece tek hata noktaları ortadan kaldırılır ve sansür riski azalır. Ancak düğüm sayısı arttıkça, işlem onay süresi uzar ve ağ bant genişliği ihtiyacı artar; bu da genel performansı zorlar.

3. Ölçeklenebilirlik, düşük maliyet ve gecikmeyle yüksek işlem hacmini karşılamaya odaklanır. Bu hedefe ulaşmak için genellikle ana ağdaki doğrulayıcı sayısı sınırlandırılır ya da görevler Layer-2 protokollerine veya parçalama (sharding) yöntemine aktarılır. Bu yaklaşımlar kapasiteyi önemli ölçüde artırabilse de, güvenlik modeline ek karmaşıklık getirebilir veya merkeziyetsizliği zayıflatabilir.

Farklı ağ türlerinde kullanılan konsensüs mekanizmalarına geçmeden önce, izin gerektiren (özel) ve izinsiz (açık) blok zincirlerinin dayandığı modeller arasındaki farkı ayırt etmek faydalı olacaktır.

Açık Blok Zinciri ile Özel Blok Zinciri Arasındaki Farklar

İzinsiz (açık) blok zincirlerinde, herkes ağa katılabilir, blok üretimine katkıda bulunabilir ve ödül kazanabilir; bu nedenle olasılıksal konsensüs öne çıkar. Örneğin PoW’de madenciler kriptografik bulmacaları çözmek için yarışır ve bir sonraki bloğu üretme olasılıkları hash güçleriyle orantılıdır. Bir blok, çatallanma (fork) riskini azaltmak amacıyla yalnızca altı ila on iki ek blokluk onaydan sonra “kesin” sayılır; bu da hem sonlanma gecikmesi yaratır hem de küçük bir geri alma olasılığı bırakır.

Buna karşılık, izin gerektiren (özel) ağlarda doğrulayıcı üyeliği genellikle banka veya işletme konsorsiyumları gibi sınırlı gruplarla sınırlandırılır; bu sayede Pratik Bizans Hata Toleransı (“Practical Byzantine Fault Tolerance” / PBFT) veya Raft gibi belirleyici protokoller kullanılabilir. Doğrulayıcılar, önerilen her blok için mesaj alışverişinde bulunur ve oy kullanır; nitelikli çoğunluk (genellikle üçte iki artı bir) sağlandığında blok geri alınamaz biçimde işlenir. Bu yöntem anında sonuç ve yüksek işlem hacmi sağlar; ancak önceden onaylı doğrulayıcı grubuna yönelik güven esasına dayanır.

Açık Ağlar için Temel Mekanizmalar

Herkese açık blok zinciri ağlarında en yaygın olarak kullanılan mekanizmalar PoW ve PoS’tir. Gelin, bu örneklere daha yakından bakalım.

İş İspatı (PoW) Blockchain Algoritması

Türkçesi ile “iş ispatı” PoW veya Proof-of-Work, blok zinciri için geliştirilen öncü algoritmadır ve ilk olarak Bitcoin ile hayatımıza girmiştir. PoW’de madenciler, kriptografik bir “bulmacayı” çözmek için yarışır: aday bloğun içeriği ve önceki bloğun hash’i ile birlikte özel bir değer (nonce) üzerinde işlem yaparak, ortaya çıkan hash’in dinamik olarak ayarlanan bir hedefin altına düşmesini sağlamaya çalışırlar. Bu hesaplama çalışması, kötüye kullanımı önler çünkü bir bloğu değiştirmek, o bloğun ve onu takip eden tüm blokların yeniden işlenmesini gerektirir. Ağ, her on dakikada bir yeni blok bulunacak şekilde zorluk seviyesini ayarlar; bu da sabit bir üretim hızı ve öngörülebilir güvenlik ekonomisi sağlar.

PoW algoritması şu şekilde çalışır:

Bir Aday Blok Oluşturma: Bir düğüm, bekleyen işlemleri toplar, bunları yeni bir blokta birleştirir ve önceki bloğun hash’i ile yüksekliği dâhil olmak üzere bazı meta veriler ekler.
↓
Geçerli Nonce Değerini Arama: Madenci farklı nonce değerlerini sırayla dener; her seferinde bloğun tamamını hash’leyerek, sonucun mevcut zorluk hedefinin altında olup olmadığını kontrol eder. Zorluk seviyesi arttıkça, “yeterince küçük” bir değer bulmak için daha fazla deneme gerekir.
↓
Doğrulama ve Yayınlama: Madenci geçerli bir nonce bulduğunda, bloğu ağa iletir. Diğer düğümler bloğun hash’ini doğrular ve içindeki işlemlerin bozulmadığından emin olur.
↓
Ödülü Talep Etme: Başarılı madenci, blokta yer alan işlem ücretlerine ek olarak yeni üretilmiş coinleri ödül olarak kazanır.

PoW’nin Avantajları:

• Yüksek güvenlik: Bir%51 saldırısı, ağın toplam hash gücünün çoğunluğunu ele geçirmeyi gerektirir; bu da büyük ölçekli blok zincirlerinde hem ekonomik hem de teknik olarak son derece zordur.

• Kanıtlanmış dayanıklılık: PoW, on yılı aşkın süredir Bitcoin ve diğer ağları koruyarak çeşitli saldırı türlerine karşı direncini kanıtlamıştır.

• Açık katılım: Başlangıçta, herhangi bir bilgisayarı olan herkes önceden izin almadan madencilik sürecine katılabiliyordu; bu da ilk dönemde merkeziyetsizleşmeyi teşvik etti.

PoW’nin Dezavantajları:

• Yüksek enerji tüketimi: Artan zorluk, elektrik kullanımını ciddi ölçüde artırır; bu da hem çevresel hem de maliyet açısından kaygılara yol açar.
• Sınırlı işlem hacmi ve gecikme: İşlem işleme hızı görece düşüktür; sonuç süresi genellikle 10 ila 60 dakika arasında değişebilir.
• Madencilikte merkezîleşme: Ölçek ekonomisi, madencileri havuzlara yönlendirir ve özel donanım çiftliklerine yatırım yapmalarını teşvik eder; bu durum merkeziyetsizleşmeyi zayıflatabilir.

PoW destekli kripto paralara örnekler: Bitcoin (BTC), Litecoin (LTC), Bitcoin Cash Node (BCH), Ethereum Classic (ETC), Dogecoin (DOGE).

İlgili Makale

Kriptoda Madencilik Havuzu Nedir ve Nasıl Çalışır?

Makaleyi okuyun

Pay İspatı (PoS) Algoritması

Türkçesi ile “pay ispatı” PoW veya Proof-of-Stake, bir katılımcının bir akıllı sözleşmeye kilitlediği token miktarına göre blok önerme hakkı verir: stake edilen tutar ne kadar büyükse, doğrulayıcı olarak seçilme olasılığı da o kadar artar. Çoğu PoS sistemi, büyük yatırımcıların (balinalar) etkisini sınırlamak için, genellikle Doğrulanabilir Rastgele Fonksiyon (VRF) aracılığıyla, rastgelelik katmanı ekler ve stake yaşı, doğrulayıcı komisyon oranı veya kredibilite gibi değişkenleri devreye alır. Bir doğrulayıcı blok oluşturduğunda, diğer düğümler işlemleri doğrular ve herhangi bir kötü niyetli davranış, stake’in bir kısmının kaybedildiği slashing cezasını tetikleyebilir. PoS, yoğun enerji gerektiren madenciliği ortadan kaldırarak, güç tüketimini ciddi şekilde azaltır ve geleneksel PoW’ye kıyasla neredeyse anlık sonuç sağlar.

*Staking: Bir PoS ağında, zincirin güvenliğini sağlamak ve ödül kazanmak amacıyla kripto paraların kilitlenmesi işlemidir.

PoS mekanizması şu şekilde çalışıyor:

Doğrulayıcı Havuzunun Oluşumu: Katılımcılar, bir staking bazlı akıllı sözleşmeye tokenlerini kilitler ve karşılığında doğrulayıcı unvanı kazanır.
↓
Doğrulayıcı Seçimi: Protokol, havuzdan rastgele bir veya birden fazla doğrulayıcı seçer; bu seçim stake miktarına göre yapılır ancak VRF gibi öngörülemezlik unsurları da dikkate alınır.
↓
Blok Önerisi: Seçilen doğrulayıcı, onaylanmamış işlemleri toplar, yeni bir blok oluşturur ve bunu ağa sunar.
↓
Oylama ve Sonlandırma: Diğer doğrulayıcılar, stake ettikleri tokenlerle bloğun geçerliliği için oy kullanır. Belirli bir sayı sağlandığında blok kesinleşir.
↓
Ödüller ve Cezalar: Dürüst doğrulayıcılar, genellikle komisyon ve yeni basılan tokenler şeklinde ödüller alırken; çifte imza vb. kötü niyetli eylemler, slashing gibi cezaları beraberinde getirir.

PoS’in Avantajları:

• Enerji verimliliği: Yoğun enerji gerektiren madenciliğe ihtiyaç duymadığı için PoS, elektrik tüketimini ve donanım maliyetlerini ciddi ölçüde azaltır.
• Yüksek işlem hacmi ve hızlı sonlanma: İşlemler saniyeler içinde onaylanır, bloklar neredeyse anında kesinleşir; bu da daha hızlı yanıt veren bir ağ sağlar.
• Ekonomik caydırıcılık: Stake edilen tokenlerin kaybedilme riski, doğrulayıcıları dürüst davranmaya teşvik eder ve saldırıları ekonomik açıdan maliyetli hâle getirir.

PoS’in Dezavantajları:

• Staking’de merkezîleşme: Büyük token sahipleri otoriteyi tek elde toplayabilir, bu da orantısız ödüllerle birlikte gerçek merkeziyetsizleşmeyi zayıflatabilir.
• “Stake yoksa sorun yok” problemi: Yeterli ceza mekanizmaları olmadan, doğrulayıcılar teorik olarak birden fazla zinciri destekleyebilir; bu durumu önlemek için ek önlemler gereklidir.
• Protokol karmaşıklığı: Slashing ve hata korumasının doğru şekilde uygulanması, güvenilirlik ve güvenlik için gelişmiş algoritmalar ve kapsamlı test süreçleri gerektirir.

PoS destekli bazı kripto para örnekleri: Ethereum (ETH), Cardano (ADA), Polkadot (DOT), Algorand (ALGO).

İlgili Makale

Ethereum 2.0 hakkında bilmeniz gereken her şey

Makaleyi okuyun

PoS’in Türleri ve Zaman İçindeki Evrimi

Blok zinciri ekosistemi olgunlaştıkça, geleneksel PoS modeli performans, güvenlik ve yönetişim esnekliğini artırmak amacıyla çeşitli uyarlamalara ve protokol “çatallanmasına” uğramıştır. Aşağıda, PoS’in evrimindeki başlıca dönüm noktalarına birlikte göz atalım!

Yetkilendirilmiş Pay İspatı (DPoS)

DPoS, açılımı ile Delegated Proof-of-Stake, merkeziyetsizliğin avantajlarını yüksek işlem hacmiyle birleştiren bir konsensüs mekanizmasıdır. Token sahipleri (1 token = 1 oy) oy kullanarak, işlem doğrulama ve blok oluşturma görevini üstlenecek sınırlı sayıdaki “tanık” (doğrulayıcı) seçer. En üst sıradaki N tanık, görevleri karşılığında ödül alır ve performans kriterlerini karşılamamaları durumunda hızla değiştirilebilir; bu da hem güvenilirliği hem de verimliliği artırır. Ayrıca, önemli protokol değişikliklerini teklif etmek ve uygulamak üzere delegeler seçilir. Bu yapı, hızlı blok sonucu ve yüksek işlem hacmi yönetimini sağlarken, oy kullanan düğüm sayısını da yönetilebilir seviyede tutar.

DPoS Mekanizmasının Avantajları:

• Yüksek ağ kapasitesi: Blok üreticisi sayısının az olması, daha az katılımcıyla daha hızlı işlem onayı sağlar.
• Düşük sonuç gecikmeleri: Bloklar sabit ve öngörülebilir aralıklarla üretilir, bu da neredeyse anlık sonlanma sağlar.

DPoS’in Dezavantajları:

• Merkezîleşme riski: Yetki, sınırlı sayıdaki delege grubunda toplandığından, merkeziyetsizleşme azalabilir ve ağ üzerindeki etki tekelleşebilir.
• Sansür ve güven riski: Blok üreticileri iş birliği yaparsa, işlemleri sansürleyebilir veya sistem bütünlüğünü zedeleyebilir; bu da ağa duyulan güveni sarsabilir.

Likit Pay İspatı (LPoS)

LPoS, açılımı ile Liquid Proof-of-Stake, token sahiplerinin fonları üzerindeki tam kontrolünü koruyarak yalnızca oy haklarını doğrulayıcılara devrettiği bir konsensüs modelidir. Paydaşlar, fonlarına erişimi kaybetmeden seçtikleri bir doğrulayıcıya tokenlerini yetkilendirir. Bir doğrulayıcı blok oluşturmak üzere seçildiğinde, doğrulayıcının kendi stake’ine ek olarak ona yetkilendirilmiş tüm tokenlerin toplamı dikkate alınır. Doğrulayıcı blok için ödül kazanır ve bu ödülün bir kısmını katkı oranına göre yetkilendirenlere dağıtır. Bu model, PoS’in ekonomik teşviklerini, token sahipleri için esnek risk yönetimiyle birleştirerek hem ödül hem de kontrol imkânı sunar.

LPoS’in Avantajları:

• Katılım esnekliği: Küçük token sahipleri, kendi düğümlerini çalıştırmak zorunda kalmadan stake’lerini doğrulayıcılara yetkilendirebilir.
• Doğrulayıcılar için güçlü motivasyon: Yetkilendirilmiş fonların kaybedilme olasılığı, doğrulayıcıları ağın güvenliği ve sürekliliğini sağlamaya teşvik eder.
• Geliştirilmiş merkeziyetsizleşme: Küçük stake’lerin birleştirilmesiyle, daha geniş ve çeşitli bir katılımcı kitlesi ağ yönetişimine ve işleyişine dâhil olabilir.

LPoS’in Dezavantajları:

• Güç yoğunlaşması riski: Popüler doğrulayıcılar, toplam stake’in büyük kısmını kendilerine çekebilir ve bu durum orantısız güç yoğunlaşmasına yol açabilir.
• Ödül hesaplamasında karmaşıklık: Ödüllerin doğrulayıcılar ve yetkilendirenler arasında adil şekilde dağıtılması, hassas ve şeffaf hesaplama gerektirir.
• Yeniden dağıtım gecikmeleri: Yetkilerin değiştirilmesi veya stake’lerin farklı doğrulayıcılara aktarılması zaman alabilir; bu da fonların yeniden tahsisini geciktirebilir.

LPoS destekli kripto paralara örnek: Tezos (XTZ).

Hibrit Mekanizmalar ile PoS’in Zaman İçindeki Değişimi

Hibrit konsensüs modelleri, PoW ve PoS’in en güçlü yönlerini birleştirerek her iki yapının temel dezavantajlarını gidermeyi amaçlar; PoW’deki yüksek enerji tüketimi ve PoS’teki büyük stake sahibi doğrulayıcılar arasında ortaya çıkan merkezîleşme riski gibi. Aşağıda, bu hibrit yaklaşımların önde gelen projelerde nasıl uygulandığını ve PoS ailesine ait protokollerin nasıl evrildiğini sizler için inceledik.

1. Decred:

• PoW konsensüs mekanizması: Madenciler aday bloklar üretir ve ödül kazanır.
• PoS konsensüs mekanizması: Token sahipleri “bilet” satın alır ve her bloğun dâhil edilmesi için oy kullanır; sonlanma için rastgele seçilen 5 biletten en az 3’ünün onayı gerekir.
• Ödül dağılımı: Yaklaşık %60 madencilere, %30 stake edenlere, %10 ise geliştirme fonuna ayrılır.
• %51 saldırısına karşı koruma: Bir saldırganın hem toplam hash oranının hem de biletlerin %50’sinden fazlasını kontrol etmesi gerekir; bu da ekonomik açıdan uygulanabilir değildir.

2. Casper FFG (Ethereum)

• İlk model: PoW zinciri üzerine inşa edilen bir kontrol noktası sonlandırma katmanı; her N blokta bir doğrulayıcılar sonlanma için oy kullanır.
• Birleşme / The Merge (Eylül 2022): Ethereum, PoW madenciliğini devre dışı bırakarak Casper FFG sonlanmalı tam PoS yapısına geçti.
• İleri geliştirme: PoW katmanı olmadan çalışan bir PoS algoritması olan Correct-by-Construction (CBC) üzerinde araştırmalar devam ediyor.

3. Ouroboros (Cardano), PoS protokolleri ailesi olarak, birçok sürüm boyunca evrim geçirmiştir:

• Classic: Stake’e dayalı belirleyici lider seçimi sunar.

• Praos: VRF yoluyla öngörülemez örnekleme getirir; senkronizasyon saldırılarına karşı direnç sağlar.

• Genesis: Güvenilir kontrol noktalarını ortadan kaldırır; yeni düğümlerin tüm geçmişi yalnızca PoS kanıtlarıyla bağımsız şekilde doğrulamasına imkân tanır.

BFT-Destekli ve Onay Gerektiren Ek Çözümler

BFT (Byzantine Fault Tolerance / “Bizans Hata Toleransı”) protokolleri, doğrulayıcılar grubunun hatalı veya kötü niyetli katılımcılar olsa bile tek bir blok üzerinde mutabakata ulaşmasını sağlar. Süreç şu şekilde işler:

1. Bir doğrulayıcı yeni bir blok önerir.
2. Diğer doğrulayıcılar bloğu doğrular ve “kabul” ya da “ret” oyu verir.
3. Oyların çoğunluğu “kabul” yönünde olduğunda blok, zincire eklenir.
4. Doğrulayıcıların üçte biri başarısız olsa ya da kötü niyetli davransa bile ağ bölünmeden işleyişine devam eder.

Örnek: Cosmos ağında kullanılan Tendermint protokolünde doğrulayıcılar sırayla blok önerir, hızlı şekilde oy alışverişi yapar ve saniyede yüzlerce işlemi işleyerek hızlı sonlanma ve sağlam güvenlik sağlar.

Özel (Onay Gerektiren) Ağlar

Bu modelde, yalnızca önceden belirlenmiş katılımcıların oy kullanmasına izin verilir:

• Tüm düğümler doğrulama sürecinden geçer (örneğin KYC ve yasal sözleşmeler).
• Doğrulayıcı yapısı, tek bir işletici veya konsorsiyum tarafından yönetilir.
• Doğrulayıcılar arasında yüksek güven olduğu için karar alma süreçleri hızlıdır.

Dezavantaj: Bu yapı genellikle düşük merkeziyetsizleşmeye ve “kulüp kuralları”na dayalı bir işleyişe yol açar; zira kararlar kapalı bir grup içinde alınır.

Örnek: Kurumsal ağlarda kullanılan Hyperledger Fabric; doğrulayıcıların yapısını bağımsız şekilde belirler, böylece sınırlı sayıda katılımcı arasında kontrollü ve güvene dayalı karar süreçleri yürütülür.

Yetki İspatı (PoA)

PoA / Proof-of-Authority algoritması, yalnızca güvenilen düğümlerin blok oluşturulmasına izin verilen ve özel ağlarda kullanılan bir konsensüs modelidir:

• Yetki verme: Blok önerme yetkisi, ağ operatörü ya da güvenilir katılımcılardan oluşan bir konsorsiyum tarafından atanır.
• Yüksek performans: Blok onayı saniyenin küçük bir kesitinde gerçekleşir; saniyede binlerce işlem işlenebilir.
• Merkezîleşme ve kontrol: Yalnızca belirli güvenilir düğümler yer aldığından, bu düğümlerin atanması, değiştirilmesi ve denetlenmesine ilişkin şeffaf süreçlerin tanımlanması oldukça önemlidir.

Örnek: VeChain ve Gnosis Chain (eski adıyla xDai).

DAG ve Yeni Asenkron Protokoller

Modern blok zincirleri, blokların katı doğrusal yapısından uzaklaşarak sonuç gecikmelerini en aza indirmeyi amaçlar. Yönlü Düz Ağaçlar* (DAG / “Directed Acyclic Graph”) ve asenkron protokoller, Avalanche gibi alternatif bir yaklaşım sunar: İşlemler ya da düğümler yönlü bir ağaç yapısı oluşturur; burada tek bir “ana dal” yoktur ve ağ konsensüsü yerel onaylar ve tekrarlanan oylamalarla sağlanır.

*Bu bağlamda ağaçlar, veri yapısını ifade eder.

1. IOTA (Tangle): Her düğüm, yeni bir işlem oluşturduğunda önceki iki işlemi onaylar. Madencilik veya işlem ücreti yoktur; saniyede binlerce işlem yapılabilir (TPS). Spam’e karşı koruma amacıyla geçici olarak kullanılan Koordinatör, Coordicide süreciyle devre dışı bırakılacaktır.
2. Hedera Hashgraph: Hedera’daki “gossip about gossip” mekanizması hem veriyi hem de geçmişini ağda dağıtır; ardından bu geçmiş üzerinde sanal oylama yapılır ve saniyenin küçük bir kesitinde asenkron BFT sonlanması sağlanır.
3. Avalanche benzeri protokollerde DAG üzerinde asenkron oylama: Konsensüs, paralel ve rastgele anketler yoluyla sağlanır:

– Bir düğüm, belirli bir işlem hakkında rastgele seçtiği komşu düğümleri oylamaya dâhil eder.

– Yeterli sayıda “evet” oyu alındığında, anket daha geniş bir düğüm grubuna yayılır.

– Yeterli güven oluştuğunda, düğüm işlemi yüksek (ancak olasılıksal) kesinlikle sonlandırır.

Slush, Snowflake, Snowball ve Avalanche gibi alt protokoller, güven sağlayarak otorite gerektirmeyen BFT dayanıklılığı sunar. TPS on binler seviyesine çıkabilir ve sonuç genellikle 1 saniyeden kısa sürede gerçekleşir.

Alt Protokoller:

• Slush: Oylamanın en basit biçimidir.
• Snowflake: Önceki yanıtların belleğini tanımlar.
• Snowball: Yanıtlar üzerindeki güveni artırır.
• Avalanche: Önceki tüm mekanizmaları birleştirerek güvenilir sonlanma sağlar.

Avantajlar: Sistem, saniyede on binlerce işlem kapasitesi, 1 saniyenin altında sonlanma süresi ve katı otorite yapısına gerek duymadan Bizans hatalara karşı dayanıklılık sunar.

Algoritma Blockchain Türlerinin Karşılaştırması

Temel konsensüs algoritmalarını birbirleri ile karşılaştırarak size uygun performansı daha iyi değerlendirebilirsiniz:

Deneysel ve Gelecek Vadeden Mekanizmalar

Klasik modellere ek olarak, blok zincirinde konsensüs sağlamaya yönelik yeni ve umut vadeden yaklaşımlar da ortaya çıkmaktadır:

1. Geçmiş İspati (PoH / Proof-of-History): Doğrulanabilir gecikme fonksiyonları (VDF) kullanarak blok akışına benzersiz zaman damgaları yerleştirir; bu da olay sıralamasını ve işlem zaman çizelgesinin doğrulanmasını kolaylaştırır. Bu yaklaşım Solana tarafından kullanılmaktadır.
2. Önem İspatı (PoI / Proof-of-Importance): Doğrulayıcılar yalnızca stake miktarına değil, ağ içindeki etkinliklerine ve etkileşimlerine göre seçilir. Bu yöntem, gerçek ekonomik katılımı teşvik eder ve pasif güç birikimini önler. NEM, PoI kullanan projelerden biridir.
3. HotStuff: Tek oy turuna sahip, sadeleştirilmiş bir asenkron BFT protokolüdür; büyük ölçekli ağlarda hızlı ve öngörülebilir sonlanma sağlar. Libra/Diem tarafından kullanılan konsensüs modelidir.
4. PHANTOM/GHOSTDAG: Paralel dallar ve blok kümeleme özellikleriyle genişletilmiş bir DAG modelidir. İşlemler, grafik yapısı analiz edilerek sonlandırılır; bu da yüksek işlem hacmini mümkün kılar.
5. Kapasite İspatı (PoC / Proof-of-Capacity): Doğrulayıcılar, önceden ayrılmış disk alanı miktarına göre seçilir; seçilme olasılığı, depolama alanının doluluk oranıyla orantılıdır. Burstcoin, PoC modeline örnek gösterilebilir.
6. Geçen Zaman İspatı (PoET / Proof-of-Elapsed-Time): Her düğüm güvenli bir ortamda (TEE) rastgele bir sayaç başlatır; süresi ilk dolan sayaç, blok oluşturma hakkını kazanır. Bu yöntem, Intel Sawtooth’ta görüldüğü üzere, güvenliği korurken enerji tüketimini en aza indirir.

Piyasa Değerine Göre Kriptolar

Tüm Fiyatlar

İşin Özeti

Blok zincirinde konsensüs mekanizmaları, ağların temelidir ve konsensüs türleri de artan ölçeklenebilirlik, saldırı direnci ve enerji verimliliği taleplerine yanıt vermek üzere sürekli evrim geçirmektedir. Geleneksel PoW ve PoS modelleri hâlâ merkezî konumda olsa da, artık hibrit yaklaşımlar, DAG yapıları ve deneysel protokollerle desteklenmektedir. Blok zincirinin geleceği mevcut çözümlerle sınırlı değildir; daha yenilikçi ve çığır açıcı gelişmeler, teknolojinin bir sonraki aşamasını şekillendirmeye devam edecektir!