Stabilcoin / Stablecoin Nedir?
Fiat (itibari) paralarda merkezî kontrol, yüksek transfer ücretleri, şeffaflık eksikliği ve sahtecilik riski gibi pek çok sorunla karşılaşılır. Öte yandan, çoğu kripto para birimi aşırı volatiliteye açık olduğu için piyasanın istikrarlı ve merkeziyetsiz değerde bir varlığa ihtiyacı vardı. Bu varlık sahteciliğe karşı güçlü olmalı, işlemler şeffaf şekilde gerçekleşmeli ve yüksek ücretlerle kullanıcıyı zorlamamalıydı.
Konumuz tam da bu noktada devreye girdi: stabilcoin ya da İngilizcesi ile stablecoin piyasa değeri belirli bir varlığa sabitlenmiş bir kripto paradır! Örneğin, Tether stabilcoini (USDT) Amerikan dolarıyla bire bir orandadır: 1 USDT = 1 USD. Stabilcoinler başka varlıklarla da desteklenebilir ya da hiçbir teminata dayanmadan işlev gösterebilir.
Geleneksel para birimlerinden farklı olarak stabilcoinler, alıcının konumu ya da günün saati fark etmeksizin transfer edilebilir. Bu transferler üçüncü bir tarafın onayına ihtiyaç duymaz ve yalnızca birkaç dakika içinde gerçekleşir. Her işlem blok zincirine kaydedilir ve takibini sağlayan benzersiz bir tanımlayıcısı, yani bir hash’i olur.
Stabilcoin Nedir ve Ne İşe Yarar?
Kripto para türlerinden biri olan stabilcoin, değeri genellikle bir fiat (itibari) para birimine sabitlenmiş ve piyasanın oynaklığından korunmak için tasarlanmış dijital bir varlıktır.
Stabilcoinler, başlangıçta kripto ticaretindeki riskleri azaltmak amacıyla, piyasa dalgalanmaları sırasında tüccarların varlıklarını hızlıca sabit bir para birimine çevirebilmesi için oluşturulmuştu. Bu sayede kripto para fiyatlarındaki dalgalanmalardan kaynaklanan kayıplar azaldı ve fiat paraya dönüştürme işlemi sırasında oluşan komisyonlar ile bekleme süresi ortadan kalktı. Zamanla stabilcoinler yalnızca kripto ticaretiyle sınırlı kalmayıp çeşitli finansal işlemlerde ve merkeziyetsiz uygulamalarda da kullanılmaya başlandı.
Stabilcoin Fiyatları Nasıl Sabit Tutuluyor?
Stabilcoinlerin varlıklara sabitlenmesi; banka hesaplarında tutulan fiat para rezervleri, değerli metal rezervleri, akıllı sözleşmeler ya da doğrudan varlık teminatı içermeyen algoritmalar aracılığıyla sağlanır. Bu durum, stabilcoinin türüne bağlı olarak değişir. Örneğin, Tether yeni USDT coinleri piyasaya sürdüğünde, karşılığında belirli miktarda Amerikan doları ya da bu değere denk bir teminat bulundurmak zorundadır. Piyasaya sürülen her USDT stabilcoini için, Tether’in rezerv değeri kadar ya da daha fazla varlığa sahip olması gerekir ki 1 USDT = 1 USD oranı korunabilsin. Bu varlıklar arasında nakit, hazine bonoları, krediler ve diğer menkul kıymetler bulunur.
Stabilcoin fiyatları şu yollarla korunabilir:
- Arz düzenlemesi: Fiyatın sabit kalmasını sağlamak için dolaşımdaki token miktarını arz-talep değişimlerine göre ayarlayan mekanizmalar. Bu, piyasadaki toplam arzı dengelemek amacıyla yeni tokenlerin piyasaya sürülmesini ya da geri alınmasını içerebilir.
- Rezerv varlıklar: Stabilcoinin sabitlendiği yeterli miktarda varlık rezervinin tutulması ve doğrulanması, piyasaya sürülen her tokenin güvence altına alınmasını sağlar. Bu, stabilcoinin ilgili teminat değeriyle takas edilebileceğine dair güven oluşturur.
- Denetim ve şeffaflık: Düzenli denetimler ve raporlamalar, rezervlerin doğruluğunu ve şeffaflığını sağlar. Bu da kullanıcı güvenini ve stabilcoinin değerinde istikrarı sürdürmek için oldukça önemlidir.
Stabilcoinler Ne İşe Yarar?
Stabilcoinler, fiyat istikrarı ve volatiliteye karşı koruma sağlayarak kripto ekonomisinde kritik bir rol oynar. Ayrıca kripto para borsalarında likidite sağlar ve varlıkların birbirlerine çevrilmesini kolaylaştırır. Stabilcoinler, bankacılık hizmetlerine sınırlı erişimi olanlae da dâhil olmak üzere, farklı ülkelerdeki kullanıcılar için küresel finans piyasalarına erişimi artırır. Bunun yanı sıra merkeziyetsiz finans (DeFi) alanında da önemli bir unsurdur; aracılara ihtiyaç duyulmadan kredi alma-verme ve gelir elde etme imkânı sunar. Stabilcoinler, hızlı ve düşük maliyetli işlemler sunarak uluslararası transferleri kolaylaştırırken, blok zinciri teknolojisi sayesinde işlemleri şeffaf ve güvenli hâle getirir.
Kategorilerine Göre Stablecoin Listesi
Merkezî Stablecoin Ne Demek?
Merkezî stabilcoinler, tek ya da birden fazla kuruluş tarafından yönetilen bir stabilcoin türüdür. Bu stabilcoinler başlıca iki kategoriye ayrılır: fiat bazlı stabilcoinler ve emtia bazlı stabilcoinler.
Fiat Stabilcoinler
Fiat bazlı stabilcoinler genellikle Amerikan doları, euro veya Çin yuanı gibi para birimlerine bire bir oranla “sabitlenmiştir”. Yani, piyasaya sürülen her stabilcoin karşılığında rezervde ilgili fiat para biriminden bir birim bulunur. Bu rezervi korumak ve stabilcoinlerin işlem görmesini sağlamak, stabilcoini piyasaya süren kuruluşun sorumluluğundadır.
Fiat stabilcoin örnekleri arasında dolara sabitlenmiş stabilcoin olan USDT (Tether), USDC (USD Coin), euroya bağlı ERC-20 standartlı stabilcoin olan EUROC ve Ukrayna grivnasına bağlı ilk Ukrayna stabilcoini olan UAHg yer alır.
Emtia Bazlı Stabilcoinler
Emtia bazlı stabilcoinler; altın, gümüş veya petrol gibi doğal emtialara dayanır. Bu tür stabilcoinlerin değeri, desteklendiği emtianın değerine doğrudan bağlıdır; yani her bir stabilcoinin karşılığında belirli miktarda gerçek emtia rezervde bulunur. Örneğin, PAX Gold (PAXG) ve Tether Gold (XAUT) altın bazlı stabilcoin örnekleridir.
Merkeziyetsiz Stabilcoin Ne Demek?
Merkeziyetsiz stabilcoinler, fiyat istikrarını nasıl sağladıklarına göre sınıflandırılır: Kripto para rezervleri aracılığıyla ya da doğrudan varlık içermeyen algoritmik arz düzenlemeleriyle. Bu mekanizmalar, piyasadaki dalgalanmalara tepki olarak coin yakma ya da yeni coin piyasaya sürme yoluyla dolaşımdaki miktarı otomatik şekilde yönetir. Merkezî stabilcoinlerden farklı olarak merkeziyetsiz stabilcoinler, yenilikçi teknolojik yaklaşımlara dayanır.
Kripto Paralar
Kripto para bazlı stabilcoinler, teminat olarak diğer kripto paraların kullanıldığı stabilcoinlerdir. Sistem şöyle işler: kullanıcılar kripto parayı teminat olarak yatırır ve karşılığında stabilcoin alır. Stablecoin fiyatını sabit tutmak için akıllı sözleşmeler devreye girer. Bu sözleşmeler rezervleri otomatik olarak yönetir: stabilcoinin fiyatı yazılı değerin altına düşerse sistem dolaşımdaki coin sayısını azaltır; tersi durumda yeni coinler piyasaya sürer. En bilinen örneklerden biri DAI’dir. Kullanıcıların kripto parayı teminat göstererek DAI aldığı bu sistemde, fiyat Amerikan dolarına karşı otomatik akıllı sözleşmelerle dengede tutulur.
Teminatsız Stabilcoin Ne Demek?
Teminatsız stabilcoinler, fiat para ya da kripto paralar gibi varlıklara doğrudan dayanmayan bir algoritmik stabilcoin türüdür. Bu coinlerin fiyat istikrarı, piyasadaki arzı düzenleyen karmaşık algoritmalar sayesinde sağlanır.
Algoritmik Stabilcoinler
Algoritmik stabilcoinler, geleneksel varlıklarla teminatlandırma gerektirmeden değer istikrarını korumak için algoritmalar ve akıllı sözleşmeler kullanan yenilikçi bir kripto para türüdür. Kripto ticaretinde ve DeFi uygulamalarında kullanılır; değeri merkeziyetsiz biçimde saklamanın bir yolunu sunar. Ancak bu stabilcoinlerin istikrarı kullanıcı davranışlarına ve algoritmaların verimliliğine bağlı olabilir; bu da fiyat dalgalanmalarına yol açabilir. Avantajları arasında merkeziyetsizlik, yatırım verimliliği ve blok zinciri koruması yer alırken; riskler ise istikrarın kaybedilmesi ihtimali ve DeFi sistemine özgü yapısal tehlikelerle ilgilidir.
Algoritmik stabilcoin örnekleri arasında kriz yaşayan Terra (LUNA ve UST), otomatik arz ayarlama özelliğiyle Ampleforth (AMPL), teminat ile algoritmayı birleştiren Frax (FRAX) ile fiyatı dengelemek amacıyla arzı ayarlayan Empty Set Dollar (ESD) ve Dynamic Set Dollar (DSD) yer alır.
Birbirlerinden Farkları Ne?
Kripto para dünyasındaki stabilcoinler, teminat yapıları ve değer istikrarı sağlama mekanizmalarına göre birbirinden ayrılır. Merkezî stabilcoinler, değerlerini merkezî bir kuruluş tarafından yönetilen fiat para ya da somut varlıklarla destekler. Merkeziyetsiz stabilcoinler ise değerlerini kripto paraları teminat göstererek korur ve bu süreç akıllı sözleşmeler aracılığıyla otomatik biçimde yönetilir. Fiziksel bir teminata dayanmayan algoritmik stabilcoinler ise arzı algoritmalarla düzenleyerek fiyat istikrarı sağlamaya çalışır; değeri koruma görevi tamamen yazılımsal sistemlere aittir.
Stabilcoin Örnekleri
Stabilcoinlerin piyasa değeri, bu varlıklara yapılan toplam yatırımı yansıtarak dijital finans alanındaki önemlerini ve artan etkilerini ortaya koyar. İşte, en yaygın stabilcoinlerden bazıları şunlardır:
Tether (USDT)
USDT, stabilcoin öncülerinden biridir ve günümüzde kripto sektöründe geniş çapta kullanılır. Her bir USDT tokeninin arkasında, şirketin bağlı kuruluşlarına verdiği krediler ve diğer yatırım araçları da dâhil olmak üzere çeşitli varlıklar bulunur. Tether, kripto borsalarında işlem yapmak, oynaklığa karşı korunmak ve sermayeyi güvenli şekilde muhafaza etmek amacıyla kullanılır.
USD Coin (USDC)
USDC, Circle ve Coinbase’in kurduğu CENTRE konsorsiyumu tarafından oluşturulmuş bir stabilcoindir. Amerikan dolarına bire bir oranda sabitlenmiştir ve bankalarda tutulan hesaplarda saklanır. Oldukça şeffaf olan bu stabilcoin düzenli olarak denetlenir ve tam güvence sağlandığı belgelenir; bu da onu hem bireysel kullanıcılar hem işletmeler için güvenilir bir seçenek hâline getirir.
Dai (DAI)
Dai, USDT ve USDC’den farklıdır çünkü MakerDAO platformu üzerinden kripto para teminatı ile desteklenen merkezîyetsiz bir stabilcoindir. DAI, kullanıcıların kripto paralarını teminat göstererek DAI almasını sağlayan akıllı sözleşmeler ve yönetişim mekanizmaları aracılığıyla değerini 1 USDT’ye eşit tutmayı hedefler. Bu yapı, DAI’yi diğer stabilcoinlerden esneklik ve merkeziyetsizlik yönleriyle ayırır.
Altcoin ve Stabilcoin Arasındaki Farklar
- Amaç ve Kullanım: Altcoinler, Bitcoin’e kıyasla alternatif işlevler ve iyileştirmeler sunmak amacıyla geliştirilir. Geliştirilmiş işlem kabiliyetlerinden akıllı sözleşmeler ve merkeziyetsiz uygulamalar (dApp) için platform sağlamaya kadar geniş bir kullanım alanını kapsar. Stabilcoinler ise fiyat istikrarı sağlamak amacıyla oluşturulmuştur; varlık değişimi ve değer saklama aracı olarak kullanılır.
- Piyasa Oynaklığı/Volatilitesi: Temel farklardan biri, stabilcoinlerin sabit bir değer sunarak oynaklığı en aza indirmeyi hedeflemesidir. Buna karşın altcoinlerde ciddi fiyat dalgalanmaları görülebilir.
- Teminatlandırma ve İstikrar Mekanizmaları: Stabilcoinler, değerlerini korumak için başka varlıklara dayanır ya da algoritmik mekanizmalarla çalışır. Öte yandan altcoinler bağımsız olarak işlevseldir ve değerleri doğrudan piyasa tarafından belirlenir; başka bir varlıkla doğrudan bir bağı bulunmaz.
Bu nedenle, altcoinler ve stabilcoinler kripto para ekosisteminde bambaşka işlevleri yerine getirir. Altcoinler yeni teknolojiler ve çözümler geliştirmeyi hedeflerken, stabilcoinler işlemlerde istikrar ve güvenlik sağlar.
Stablecoin Avantajları ve Dezavantajları
| Avantajlar | Dezavantajlar |
| İstikrar → Stabilcoinler fiyat istikrarı sunar; bu da onları işlemler, sermaye saklama ve kripto para oynaklığına karşı korunma için ideal bir seçenek hâline getirir. | Teminat Riskleri → Merkezî stabilcoinler, rezervlerin güvenliği ve yeterliliğine bağlıdır; bu da projenin iflas ya da dolandırıcılık riski taşımasına yol açar. |
| Düşük işlem maliyeti ve kullanım kolaylığı →Stabilcoin işlemleri genellikle geleneksel havalelerden veya uluslararası ödemelerden daha ucuzdur. | Yasal riskler → Stabilcoinler, bazı bölgelerde kullanım sınırlamaları ya da yasaklara yol açabilecek öngörülemez düzenleyici kısıtlamalarla karşı karşıya kalabilir. |
| Küresel erişilebilirlik → Stabilcoinler dünya genelindeki kullanıcılar için erişilebilirdir; banka hesabına ihtiyaç duymadan finansal hizmetlere evrensel erişim sağlar. | Destekli varlıklara bağımlılık → Bir stabilcoin, baz alınan varlığın istikrarı ve erişilebilirliğine bağlı çalışır; bu varlıklar zarar görürse stabilcoinde de sorunlar ortaya çıkabilir. |
| Şeffaflık → Pek çok stabilcoin, teminat varlıklarını doğrulamak amacıyla düzenli denetimler yapar; bu da kullanıcı güvenine artırır. | Teknik Riskler → Algoritmik stabilcoinler, yazılım ya da akıllı sözleşmelerdeki hatalardan kaynaklanan risklere açıktır; bu da istikrar kaybına yol açabilir. |
Stablecoin Projesi Başlatmak İçin Neler Yapmalı?
Bir kripto para oluşturma sürecinde, talimatların ilk aşamasında stabilcoinin geleceğini belirleyecek olan modelin seçimi özellikle vurgulanmalıdır: Bu bir somut varlık bazlı yapı mı olacak yoksa algoritmik bir yönetim modeli mi? Model belirlendikten sonra geliştiriciler, seçilen blok zinciri platformu üzerinde akıllı sözleşmeleri yapılandırmaya başlar; bu aşama, ileri düzey programlama bilgisi ve platformun teknik detaylarına dair derin bilgi gerektirir.
Sonraki adım, yasal düzenleyici gerekliliklerin karşılanması ve projenin güvenliği ile şeffaflığının sağlanması açısından kritik önemi olan titiz bir ön inceleme sürecidir. Lansman öncesi yapılan kapsamlı testler, olası açıkların tespit edilmesine ve giderilmesine yardımcı olarak projenin istikrarlı biçimde çalışmasını sağlar.
Son aşamalarda ise pazarlama çalışmaları ve lansman sonrası izleme faaliyetleri yer alır. Aynı zamanda, stabilcoinin uzun vadeli sürdürülebilirliği ve piyasa koşullarına karşı uyum düzeyini korumak için düzenli denetim ve güncelleme mekanizmalarının kurulması gerekir.
Stabilcoinleri Hangi Cüzdanda Tutmak Gerekir?
Stabilcoinler; donanım cüzdanları, yazılım cüzdanları ve borsaların cüzdanları da dâhil olmak üzere farklı kripto para cüzdanları kullanılarak saklanabilir. Donanım cüzdanları, özel anahtarları internete bağlı olmayan fiziksel bir cihazda sakladığı için en güvenli seçeneği sunar ve bu sayede hacker saldırısı riskini en aza indirir. Bilgisayar ya da akıllı telefona yüklenebilen yazılım cüzdanları, kullanım kolaylığı ve fonlara hızlı erişim sağlar; ancak güvenliğin sağlanabilmesi için ek önlemler alınması gerekir. Borsa cüzdanları, işlem yapmak açısından pratiklik sunar; ancak bir borsanın siber saldırıya uğraması durumunda kullanıcılar risk altında kalabilir. Stabilcoinlerin nerede saklanacağına karar verirken, güvenlik ve kullanım kolaylığı arasında bir denge kurmak gerekir; bu da kullanıcının ihtiyaçlarına bağlı olarak değişir.
WhiteBIT TR Üzerinden Nasıl Stablecoin Alınır?
WhiteBIT TR borsasında stabilcoin almak için bir emir oluşturabilirsiniz. Ancak öncelikle bir hesap oluşturmanız, kimlik doğrulamasından geçmeniz ve bakiyenizi doldurmanız gerekir.
Stablecoin satın alma emri oluşturmak için şu adımları izlemeniz gerekir:
- Üst menünün sol üst köşesindeki “Al-Sat” sekmesini ve ardından içindeki “Spot” piyasa seçeneğine tıklayın;
- Sol üst köşede yer alan listeden bir işlem çifti seçin, örneğin USDT/TRY;
- Ekranın sağ alt bölümünden emir türünü seçin;
- “Miktar” alanına almak istediğiniz varlık tutarını girin ve “Satın Al” butonuna basın.
Fonlar anında bakiyenize yansıtılır.
Stabilcoinlerin Geleceği
Stabilcoinlerin gelişimi büyük olasılıkla yasal benimsenmenin derinleşmesi, teknolojik yenilikler ve kullanım alanlarının merkeziyetsiz finanstan sınır ötesi ödemelere kadar genişlemesiyle şekillenecektir. Bu durum, geleneksel finans sistemleriyle daha yakın bir entegrasyonu beraberinde getirecek olmanın yanı sıra, merkez bankalarını kendi dijital para birimlerini geliştirmeye teşvik edebilir. Sonuç olarak, stabilcoinler finansal kapsayıcılıkta kritik bir bağlantı ve kripto para ile geleneksel finans arasında bir köprü hâline gelerek küresel ekonomide giderek daha önemli bir rol üstlenecektir.
İşin Özeti
Bu yazımızda stabilcoinlerin mekanizmalarını ele aldık. Stabilcoin, basit kelimelerle ifade etmek gerekirse, genellikle bir para birimine ya da emtiaya sabitlenerek değerindeki büyük dalgalanmalardan kaçınılması amaçlanan sabit fiyatlı bir kripto paradır. Standart fiat paralar ile kripto paralar arasında bir köprü işlevi görerek, kullanıcılara her iki finans türünün de en iyi özelliklerinden faydalanma imkânı sunar: kripto paraların güvenliği ve küresel erişilebilirliği ile fiat paraların istikrarı ve somut varlıklara dayalı yapısı bir araya gelir. Stabilcoinler pasif gelir, alım-satım, sınır ötesi transferler ve merkeziyetsiz finans (DeFi) alanlarında yeni fırsatlar sunarken; düzenlemeler, teminat yapıları ve teknolojik riskler gibi zorluklarla da karşı karşıyadır. Gelecekteki gelişimlerinin, düzenleyici netliğin artırılması, teknolojik yenilikler ve geleneksel finans sistemleriyle entegrasyon üzerinde yoğunlaşması beklenmektedir; bu da onları dijital finansın evriminde daha da önemli bir aktör hâline getirecektir.
S.S.S.
Stablecoinler ya da stabilcoinler, fiyat dalgalanmalarını azaltmak amacıyla değeri fiat para, emtia ya da diğer kripto paralar gibi daha istikrarlı bir varlığa sabitlenmiş dijital para birimleri anlamına gelir.
Stabilcoinler genellikle teminat/menkul kıymet kategorisinde değerlendirilmez; ancak bu sınıflandırma, ilgili stabilcoinin yapısına ve farklı yargı bölgelerindeki kullanım biçimine göre değişiklik gösterebilir.
Stabilcoinler yüksek getiri arayan yatırımlardan ziyade işlemler ve riskten korunma amaçları için uygundur. Bir stabilcoine yatırım yapmak, aynı zamanda istikrarı ve düşük oynaklığı benimsemektir; bu da onu yüksek kazanç arayışından çok işlem kolaylığı ve değer koruması için tercih edilen bir araç hâline getirir.
Stabilcoinler geleneksel varlıklardan dijital olmaları ve blok zinciri tabanlı yapı taşımalarıyla ayrılır. Daha hızlı işlemler, düşük maliyetler ve küresel erişim imkânı sunarken, fiat paralar gibi istikrarlı varlıklara sabitlenerek de oynaklığı en aza indirirler.
Stabilcoinlerin avantajları arasında işlem hızının artması, maliyetlerin düşmesi, erişilebilirliğin gelişmesi, istikrar ve kripto paralara özgü oynaklık olmadan küresel transferlerin kolaylaştırılması yer alır.
