Ethereum Ağında ERC-20 Ne Demek?
İnsanlar önceden kripto paranın sadece Bitcoin gibi varlıklar ve benzer blok zinciri kayıtlarıyla ilgili olduğunu düşünüyordu. Ancak, durum uzun zamandır böyle değil. Farklı amaçlara hizmet eden pek çok token var: NFT’ler, Soulbound tokenler, oyun tokenleri ve daha nicesi. Tüm bu çeşitlilikler arasında en çok öne çıkan token standardı da ERC-20’dir. Bu, Ethereum blok zincirinde token oluşturmak için en yaygın kullanılan standarttır. Şimdi, ERC-20 tokenlerini tanıyalım ve dijital varlıklar açısından neden bu kadar önemli olduğunu inceleyelim!
Ethereum ERC-20 Adresi Nedir?
ERC-20, kripto para dünyasında bir devrim olarak değerlendirilir ve Ethereum blok zincirinde en yaygın kullanılan token standartlarından biridir. ERC-20’den önce, Ethereum ağındaki her tokenin kendine ait bir akıllı sözleşmesi vardı, bu da farklı tokenlerin birbirleriyle etkileşimde bulunmasını zorlaştırıyordu. Ayrıca, yeni bir token için, akıllı sözleşme yazmak ve diğer tokenlerin akıllı sözleşmeleriyle etkileşim mantığını baştan yazmak gerekiyordu.
Şimdi, token standardının nasıl çalıştığını bir örnekle anlatmaya çalışalım:
Diyelim ki, “Ethereum” kayak merkezine geldin ve paranı telesiyej biletlerine (tokenlere) çevirmelisin. Bunu yaptıktan sonra, telesiyejlerin (akıllı sözleşmeler) her birinin farklı biletleri kabul ettiğini fark ediyorsun. Şimdi, biletlerini uygun olanlarla değiştirmek zorundasın ve bunu her yeni turnikede yapman gerekecek. ERC-20, tüm “biletlerin”, “turnikeler” ile ve “merkezin” tüm ekosistemiyle etkileşime girmesini sağlayan kurallar ve aksiyonlar bütünüdür.
Peki, ERC-20 adresi tam olarak nedir? ERC-20, tüm tokenlerin uyumlu hale gelmesi için kuralları belirler. Bu, diğer protokoller, platformlar ve geliştiricilerin, standartla uyumlu herhangi bir tokeni kullanabilen akıllı sözleşmeler yaratmalarına olanak tanımıştır ve bu da etkileşim mantığının baştan yazılmasını gereksiz hale getirmiştir.
ERC-20 Token Standardı Nasıl Ortaya Çıktı?
Ethereum, akıllı sözleşmeleri kullanan ilk blok zinciridir. Ethereum’dan önce her kripto para kendi blok zincirine sahip olmak zorundaydı. Ancak bu sorun çözüldükten sonra bile, ERC-20 standardı öncesinde farklı varlıkların birbiriyle uyumlu hale gelmesi kolay değildi, çünkü her birinin kendine ait benzersiz bir akıllı sözleşmesi vardı. Başka bir deyişle, bir borsa ya da cüzdanın belirli bir tokeni desteklemesi için, tokenin yaratıcısının her seferinde yeni bir kod geliştirmesi gerekiyordu.
Fabian Vogelsteller, Ocak 2015’te Ethereum Foundation ekibine katıldı, yani ana ağın lansmanından 6 ay önce. Kasım 2015’te, akıllı sözleşmeler içinde tokenler için bir API uygulayan ERC-20 standardını önerdi. Bu teklif, listenin yirminci sırasındaydı. ERC, Ethereum Request for Comment (Ethereum Yorum İsteği) kısaltmasıdır ve Ethereum protokolünde kod güncellemeleri için bir standarttır.
Ethereum geliştirme topluluğu yeşil ışık yaktıktan sonra, teklif Ethereum Improvement Proposal (“Ethereum İyileştirme Önerisi” / EIP-20) olarak adlandırıldı.
ERC-20’nin ortaya çıkışı, tokenlerin aynı ağ içinde nasıl yaratılacağını birleştirdi ve tokenlerin birbirleriyle değiştirilebilir hale gelmesini sağladı. Bu standart ile artık farklı akıllı sözleşmeler arasındaki etkileşim mantığını yazmak gerekli değildir. ERC-20’nin getirilmesiyle Ethereum, blok zinciri uygulamaları, token girişimleri ve ICO’lar için evrensel bir platform haline geldi.
ERC-20 Protokolünün Gereklilikleri Nelerdir?
ERC-20 standardı, Ethereum blok zincirinde çıkarılacak tüm tokenlerin sahip olması gereken bir dizi özellik tanımlar, bunlar şunlardır:
- “totalSupply” → çıkarılacak toplam token sayısı;
- “balanceOf” → belirli bir adrese atanan başlangıç token sayısı;
- “transfer” → tokenleri bir adresten başka bir adrese aktarmak için kullanılan fonksiyon;
- “transferFrom” → kullanıcılar arasında token dönüştürme işlemi için kullanılan fonksiyon;
- “approve” → bir akıllı sözleşmenin token dağıtımına izin verip vermediğini kontrol etmek için kullanılan fonksiyon;
- “allowance” → tokenlerin başka bir adrese gönderilmesi için bakiye kontrolü yapmaya olanak tanır.
ERC-20 tokenlerinin ek parametreleri:
- name → token adı;
- symbol → sembol veya ticker;
- decimals → ondalıklı basamak sayısı.
ERC-20 Tokenleri Ne İşe Yarar?
Akıllı sözleşmeler, Ethereum Sanal Makinesi (EVM) üzerinde çalışır ve eylemleri, belirli senaryolar için algoritmalarla önceden belirlenmiştir. Her ERC-20 tokeni, değiştirilebilir (fungible) olup, aynı değere sahiptir.
Her ERC-20 sözleşmesi, Ethereum adreslerinde token bakiyelerini takip eder ve adresler arasında token transferlerine izin verir. Kullanıcılar bir token transferi başlattığında, akıllı sözleşmedeki «transfer» fonksiyonunu kullanarak alıcı adresini ve transfer edilecek token sayısını belirtirler. Akıllı sözleşme, ardından işlemi kontrol eder: eğer göndericinin yeterli bakiyesi varsa, tokenler onun bakiyesinden düşülür ve alıcının adresine aktarılır.
Avantajlar
- Uyumluluk:ERC-20 standardı, Ethereum üzerindeki farklı projeler ve uygulamalar arasında etkileşimli bir bağlantı sağlar. ERC-20 tokenleri, Ethereum blok zincirinde kolayca takas edilebilir ve transfer edilebilir.
- Kolay oluşturma ve kullanım: Geliştiriciler, bir şablon temelinde kolayca token oluşturabilir ve özelleştirebilirler. Örneğin, tokenlerin adını, toplam sayısını ve sembolünü belirleyebilirsiniz. ERC-20 tokenleri, Ether kripto parası (ETH) ile aynı cüzdanda saklanabilir, böylece kullanıcılar birden fazla varlığı tek bir yerden kolayca takip edebilir ve yönetebilirler.
- Ekosistem Gelişimi:ERC-20, Ethereum ekosisteminin büyümesinde önemli bir rol oynamıştır. Bu standart, merkeziyetsiz finans (DeFi), oyun ve diğer alanlarda projelerin gelişmesini mümkün kılarak blok zinciri teknolojisinin küresel çapta popülerleşmesine katkıda bulunmuştur.
Dezavantajlar
- Yüksek ERC-20 ücretleri: Tüm ERC-20 tokenleri, blok zincirinin ortak bir dezavantajına sahiptir: yüksek işlem ücretleri. Bu nedenle, ERC-20 ağı ölçeklenebilirlik sorunları yaşamaktadır. Ethereum 2.0’a geçiş ve Proof-of-Stake (POS) algoritmasına geçilmesine rağmen, Ethereum ERC-20 ağındaki gas ücretleri hâlâ oldukça yüksek olabilir ve işlem başına 20 dolara kadar çıkabilir.
- Dolandırıcıların standardı kullanma riski: Akıllı sözleşme kodunu, token sahiplerinin fonlarını çalmak için özelleştirebilirler. ERC-20 tokeni oluşturmak çok fazla çaba gerektirmediği için, bu standart, dolandırıcılık projeleri için cazip hale gelmiştir.
ERC-20 Alternatifi Başka Standartlar Var mı?
Her biri farklı amaca hizmet eden başka token standartlarını da hatırlatmanın tam zamanı! Örneğin, NFT’ler (dönüştürülemez tokenler) için ERC-721, hem dönüştürülebilir hem de dönüştürülemez tokenler oluşturabilen ERC-1155, ek güvenlik özellikleri sunan ERC-777, paydaşlık işlemleri için ERC-884 ve farklı standartların tokenizasyonuna olanak sağlayan ERC-998 gibi standartlar vardır. Ayrıca, TRC-20 gibi diğer ağlarda benzer standartlar da bulunur.
ERC-20 ile TRC-20 Farkı Nedir?
ERC-20 ile TRC-20 arasındaki fark çok da büyük sayılmaz. TRC-20, Tron blok zincirinde çıkarılan tokenler için bir standarttır, oysa ERC-20, Ethereum blok zincirindeki kripto paralar için bir standarttır. Temel özellikler büyük ölçüde aynıdır ve akıllı sözleşme olarak benzer işlevleri yerine getirirler. Belirgin fark, Tron’un düşük ücretleri ile bilinmesi ve belki de en bilinen TRC-20 tokeninin, bu blok zincirinde çıkarılan USD Tether (USDT) olması olabilir.
Sık Tercih Edilen ERC-20 Coinleri Hangileri?
Birçok proje, en iyi ERC-20 tokenlerine sahiptir. Aşağıda, ERC-20 token standardı ile çalışan en popüler varlıkların listesine göz atabilirsiniz:
- Chainlink (LINK)
- Tether (USDT ERC-20)
- Uniswap (UNI)
- Dai (DAI)
- ApeCoin (APE)
- Aave (AAVE)
- Maker (MKR)
- Arbitrum (ARB)
- Wrapped Bitcoin (WBTC)
- The Sandbox (SAND)
Tabii ki, bu liste yalnızca bir kısmı, çünkü bu standart üzerine kurulu birçok başka varlık da bulunmaktadır. Ayrıca, Tether/USDT’nin, kapitalizasyon, günlük işlem hacmi ve sahip sayısı bakımından ERC-20 tokenleri arasında ilk sırada olduğunu da belirtmek gerekir.
USDT ERC-20 Nedir?
USDT (Tether), Tether şirketi tarafından çıkarılan ve Ethereum blok zinciri üzerinde çalışan bir stabilcoindir. Değeri 1 ABD dolarına sabitlidir ve ERC-20 standardını kullanır. Bu sayede USDT, Ethereum ekosistemindeki akıllı sözleşmeler, DeFi protokolleri ve borsalarla tam uyumlu şekilde çalışır. Kullanıcılar, USDT’yi dijital dolar olarak transfer eder, saklar ve kripto işlemlerinde kullanır. Yüksek likiditesi ve geniş kabul görmesi sayesinde, hem bireysel hem de kurumsal yatırımcılar için en çok tercih edilen stabilcoinlerden biridir.
ERC-20 Tokenleri Nerede Saklanmalı?
Herkes, kendi tercihine göre bir kripto cüzdanı seçebilir. Piyasada, ERC-20 tokenlerini saklamanızı sağlayan çeşitli cüzdanlar bulunmaktadır. En yaygın kullanılan kripto cüzdanları arasında MetaMask ve MyEtherWallet yer alır.
Bir ERC-20cüzdanı aynı zamanda donanım cüzdanı şeklinde de olabilir. Ancak varlıklarınızı göndermeden önce, cüzdanın ERC-20’yi destekleyip desteklemediğinden emin olmak önemlidir.
Ayrıca, kripto para alıp ERC-20 tokenlerini kripto borsa cüzdanlarında saklayabilirsiniz. Ancak, borsanın olabildiğince güvenli olması ve iyi bir itibara sahip olması gerekir. Örneğin, WhiteBIT, Hacken.io ve sertifikalı CER.live platformu tarafından yapılan 2022 yılı denetimlerine göre en yüksek güvenlik gereksinimlerini karşılamakta ve AAA derecelendirmesine sahip en yüksek puanlı üç borsadan biridir; WhiteBIT TR platformu ise güvenliğini WhiteBIT’ten almaktadır!
Bir ERC-20 Tokeni Nasıl Oluşturulur?
Yazılımcı bulmanıza gerek yok; ERC-20 tokenlerinizi kendiniz de oluşturabilirsiniz. GitHub’daki herhangi bir ERC-20 token kodunu kopyalayabilir ve kopyaladığınız akıllı sözleşmeyiremix.ethereum.org sayfasına yapıştırabilirsiniz. Ardından, ihtiyacınız olan parametreleri değiştirebilirsiniz. İşlem adımları şu şekildedir:
- Siteyi açın;
- “new token” adında bir dosya oluşturun;
- Akıllı sözleşmenin kodunu yapıştırın;
- Kodu değiştirin: kripto paranın toplam miktarını, ondalıklı basamak sayısını, tokenin adını, sembolünü ve işlevselliğini;
- Kodu “Compile new token” butonuna tıklayarak kontrol edin ve hata olup olmadığına bakın;
- Bir kripto cüzdanını platforma (örneğin MetaMask’ı) bağlayın;
- “Deploy” butonuna tıklayarak tokeni başlatın;
- ERC-20gas ücretini ETH cinsinden ödeyin;
- İşlem tamam! ERC-20 tokeniniz hazır.
İşin Özeti
Sonuç olarak, Ethereum blok zincirindeki ERC-20 standardı kripto varlık dünyasının ayrılmaz bir parçası hâline gelmiştir. ERC-20’nin ortaya çıkışı, merkeziyetsiz uygulamaların (Dapp) gelişiminde kritik faktörlerden biri olmuştur. Ayrıca Ethereum’un yüksek ücretleri ve ölçeklenebilirlik sorunlarına rağmen, ERC-20 standardı hâlâ birçok tokenin temeli olmaya devam etmektedir. Yeni ve umut verici blok zinciri projelerinin gelişiminde önemli bir rol oynar!
